Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Kary i środki karne obowiązujące w polskim prawie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XI. System prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Uczeń:

21) przedstawia kary i środki karne unormowane w Kodeksie wykroczeń i Kodeksie karnym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje kary i środki karne przewidziane w Kodeksie karnym i Kodeksie wykroczeń;

• wskazuje przykłady stosowania omawianych kar i środków karnych;

• analizuje funkcje kary;

• rozważa, w jakim stopniu każda kara i środek karny realizują poszczególne funkcje kary.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• rybi szkielet;

• analiza tekstu źródłowego;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Nauczyciel przydziela każdemu uczniowi do opracowania jedną karę lub środek karny przewidziane w Kodeksie karnym lub Kodeksie wykroczeń – schemat. Uczniowie wykonują w odniesieniu do przydzielonej im kary/środka karnego ćwiczenia 1–3 z sekcji „Spacer wirtualny + Schemat”.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Na tablicy narysowany jest szkielet ryby z umieszczonym w „głowie” słowem „kara”. Uczniowie podają swoje propozycje cech, które spełnia kara, starając się wspólnie zbudować jej definicję, nauczyciel zapisuje je przy głównych i mniejszych „ościach” ryby. Wybrana osoba formułuje definicję pojęcia na podstawie zgromadzonych haseł.

3. Mapa myśli. Na środku tablicy zapisane jest hasło „funkcje kary”, dookoła umieszczone nazwy funkcji – izolacyjna, represyjna, prewencyjna, profilaktyczna, kompensacyjna, resocjalizacyjna. Korzystając z widżetu z sekcji „Przeczytaj”, uczniowie formułują wyjaśnienia każdej z funkcji.

Faza realizacyjna

1. Przedstawienie uczniowskich opracowań dotyczących kar i środków karnych z uwzględnieniem zagadnień wskazanych w ćwiczeniach do schematu. Pozostali uczniowie wykonują notatki i mogą zadawać pytania prelegentom.

2. Dyskusja na temat: „Kara śmierci – za i przeciw. Czy warto przywrócić w Polsce karę śmierci?”. Uczniowie przedstawiają swoje argumenty, a na koniec dyskusji odbywa się głosowanie.

3. Spacer wirtualny. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie w parach przygotowują argumenty do dyskusji na temat: „Czy lepiej skazywać na więzienie, czy na prace społeczne. Następuje dyskusja, a na jej koniec głosowanie.

4. Ćwiczenia interaktywne 3–8. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia w parach, następnie wybrane osoby przedstawiają rozwiązania, a pozostali oceniają ich poprawność.

Faza podsumowująca

1. Ćwiczenia interaktywne 1 i 2. Uczniowie samodzielnie rozwiązują i sprawdzają ćwiczenia.

Praca domowa:

Wybierz jedną z omawianych kar i korzystając z dostępnych źródeł informacji, np. danych statystycznych, oceń jej skuteczność z punktu widzenia realizacji każdej z funkcji kary.

Materiały pomocnicze:

• Jak walczyć z przestępczością? Większość Polaków „za” zaostrzeniem i „sumowaniem” kar, pch24.pl.
  Kodeks karny.

• Agnieszka Pochrzęst‑Motyczyńska, Bodnar o podwyższaniu kar: Ważna nieuchronność kary, a nie jej wysokość, prawo.pl.

• Bronisław Tumiłowicz, Czy surowa polityka karna przynosi spadek przestępczości?, tygodnikprzeglad.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie zasobów multimedialnych uczniowie mogą przygotować własne prezentacje dotyczące kar i środków karnych obowiązujących w innych krajach.