Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Liryka starożytna – pieśń

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna definicję pieśni;

• utrwala wiadomości związane z rozpoznawaniem cech gatunków lirycznych;

• wskazuje wyróżniki rodzaju literackiego, jakim jest liryka;

• systematyzuje wiedzę na temat gatunków lirycznych;

• analizuje występujące w tekście lirycznym środki stylistyczne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią bloku „Przeczytaj” e‑materiału.

Faza wprowadzająca:

1. Uczniowie zapisują swoje skojarzenie ze słowem LIRYKA np. zwrotka, wiersz, poezja, podmiot liryczny, środki stylistyczne, metafora, rym, wers, rytm, epitet itp.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, które na podstawie bloku „Przeczytaj” i prezentacji multimedialnej przygotowują notatki do następujących zagadnień w formie mapy myśli lub grafnotki:
   - etymologia i definicja terminu: liryka
   - pieśń w Grecji i Rzymie
   - gatunki liryczne

2. Nauczyciel rozdaje tekst z pieśnią Safony:
   5
   Was błagam dziś, Kiprydo i Nereidy,
   niechaj mój brat w domowe progi wróci
   wesół i zdrów, i niechaj mu się spełnią
   wszystkie pragnienia.

   Niech błędów swych wyrzeknie się na zawsze
   wrogom na złość, na radość przyjaciołom,
   by nigdy już dla bliskich, dla rodziny
   nie stał się obcy.

   Z pomyślnych zmian i siostra będzie dumna:
   że zdołał się uwolnić z nędznych więzów,
   na które sam się godził, nie zważając,
   jak wiele cierpi.
   Źródło: Safona, 5, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. Jerzy Danielewicz, Wrocław 1984, s. 36–37.
   Uczniowie w parach analizują formę, budowę, treść i zastosowane środki poetyckie.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie mapy myśli.
   Na środku znajduje się koło z napisem: Pieśni w antyku greckim i w późniejszych epokach.
   Wokół tego koła umieszczamy osiem innych kół, na których będą nazwy poszczególnych gatunków (czyli: hymn; dytyramb; pean; elegia; oda; tren; epitalamium; anakreontyk).
   Z każdym z kół zawierających nazwę danego gatunku związane są dwa kolejne koła, a w nich pojawia się zapis odnoszący się do historii gatunku oraz definicja.

Materiały pomocnicze:

• Liryka starożytnej Grecji, oprac. Jerzy Danielewicz, tłum. Jerzy Danielewicz, Wrocław 1984.

• S. Stabryła, Starożytna Grecja, Warszawa 1988, Biblioteka „Polonistyki”.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, może posłużyć uczniom do lekcji powtórkowej na temat pieśni.