Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Liryka starożytna – pieśń
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
zna definicję pieśni;
utrwala wiadomości związane z rozpoznawaniem cech gatunków lirycznych;
wskazuje wyróżniki rodzaju literackiego, jakim jest liryka;
systematyzuje wiedzę na temat gatunków lirycznych;
analizuje występujące w tekście lirycznym środki stylistyczne.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
podająca;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią bloku „Przeczytaj” e‑materiału.
Faza wprowadzająca:
Uczniowie zapisują swoje skojarzenie ze słowem LIRYKA np. zwrotka, wiersz, poezja, podmiot liryczny, środki stylistyczne, metafora, rym, wers, rytm, epitet itp.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, które na podstawie bloku „Przeczytaj” i prezentacji multimedialnej przygotowują notatki do następujących zagadnień w formie mapy myśli lub grafnotki:
- etymologia i definicja terminu: liryka
- pieśń w Grecji i Rzymie
- gatunki liryczneNauczyciel rozdaje tekst z pieśnią Safony:
5
Was błagam dziś, Kiprydo i Nereidy,
niechaj mój brat w domowe progi wróci
wesół i zdrów, i niechaj mu się spełnią
wszystkie pragnienia.Niech błędów swych wyrzeknie się na zawsze
wrogom na złość, na radość przyjaciołom,
by nigdy już dla bliskich, dla rodziny
nie stał się obcy.Z pomyślnych zmian i siostra będzie dumna:
że zdołał się uwolnić z nędznych więzów,
na które sam się godził, nie zważając,
jak wiele cierpi.
Źródło: Safona, 5, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. Jerzy Danielewicz, Wrocław 1984, s. 36–37.
Uczniowie w parach analizują formę, budowę, treść i zastosowane środki poetyckie.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie mapy myśli.
Na środku znajduje się koło z napisem: Pieśni w antyku greckim i w późniejszych epokach.
Wokół tego koła umieszczamy osiem innych kół, na których będą nazwy poszczególnych gatunków (czyli: hymn; dytyramb; pean; elegia; oda; tren; epitalamium; anakreontyk).
Z każdym z kół zawierających nazwę danego gatunku związane są dwa kolejne koła, a w nich pojawia się zapis odnoszący się do historii gatunku oraz definicja.
Materiały pomocnicze:
Liryka starożytnej Grecji, oprac. Jerzy Danielewicz, tłum. Jerzy Danielewicz, Wrocław 1984.
S. Stabryła, Starożytna Grecja, Warszawa 1988, Biblioteka „Polonistyki”.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, może posłużyć uczniom do lekcji powtórkowej na temat pieśni.