Teksty do ćwiczeń

Archiloch 128

Serce, serce zatrwożone
beznadziejnym trosk bezmiarem,
Wskrześ odwagę, odpędź wrogów
prąc do przodu własną piersią,  
Przed zasadzką broń się z bliska,
stojąc w miejscu niewzruszenie.
Gdyś zwycięzcą – przed wszystkimi
nie okazuj swojej pychy,
Gdy ulegniesz – nie zalewaj
łzami podłóg w swoim domu.
Ciesz się szczęściem, martw strapieniem,
ale w miarę! Znaj prawidła,
Które rządzą biegiem życia.

1 Źródło: Archiloch, 128, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 15–16.
Safona 17

Ujrzałam ciebie we śnie dziś, władczyni
można i piękna w dostojeństwie, HeroHeraHero,
którą modłami wielbili AtrydziAtrydziAtrydzi,  
sławni królowie,

gdy dokonawszy razem ostatecznej 
zagłady Troi ponad szybko rwącą 
SkamandraSkamanderSkamandra falą, do ArgosArgosArgos nie wcześniej 
powracać śmieli,

aż gdy złożyli ofiary przed tobą 
i wielkim Zeusem, i synem Tyonysyn Tyonysynem Tyony.
I ja cię teraz błagam, o czcigodna,
dawnym zwyczajem,

wyświadcz mi łaskę, jak czyniłaś wtedy,
gdy mityleńskiemityleńskiemityleńskie, czyste i urocze
 dziewczęta śpiewu uczyłam i tańca
na twoje święta.

I jak Atrydzi wrócili szczęśliwie,
z twoją pomocą, spod zburzonej Troi,
tak i mnie wspomóż, Hero, bym wróciła 
do mego domu

2 Źródło: Safona, 17, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Brzostowska, Wrocław 1984, s. 38–39.
Alkajos 347a

Winem zwilż płuca,
bo wzeszła już gwiazda upału.
W skwarnej tej porze
dziś wszystko z pragnienia usycha.
Z liści głos cykad
słodyczą się sączy, spod skrzydeł
Pieśń przenikliwa
dobiega bez końca, gdy lato
Żarem rozlanym 
rośliny uwiędłe wysusza.
Oset w krąg kwitnie:
kobiety są teraz natrętne, 
Wigor u mężczyzn
zaniknął, kolana i głowę 
SyriuszSyriuszSyriusz im spala.

3 Źródło: Alkajos, 347a, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 69.
Anakreont 3 (348)

Przybądź, błagam cię, łowczyni,  
Córko Zeusa jasnowłosa, 
Artemido, zwierząt pani, 
Co z radością gdzieś nad nurtem
LethajosuLethajosLethajosu na walecznych
Mężów miasto dziś spoglądasz –
Bo ci, których masz w swej pieczy,
To nie naród jakiś dziki!

4 Źródło: Anakreont, 3 (348), [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 96.
Pindar Dytyramb dla Ateńczyków

Tutaj, na ten chór wejrzyjcie z Olimpu, 
Sławną łaskę ześlijcie, bogowie,
Którzy wstępujecie do tłumnie odwiedzanego,
Wonnego kadzidłem serca miasta
W świętych Atenach 
I na sławną agoręagoraagorę, pełną dzieł wspaniałych.
Przyjmijcie wieńce uwite z fiołków
I pieśni jak kwiaty zerwane o wiośnie.
Patrzcie, jak w blasku mych pieśni
Idę znów od Dzeusa do bluszczem darzącego boga,
Zwanego przez nas – ludzi – Bromiosem i EriboasemBromios i EriboasBromiosem i Eriboasem,
Sławiąc pieśnią ojców najwyższych
I kobiet kadmejskich potomstwoojców … potomstwopotomstwo.
Co jasne przede mną – wieszczem – się nie skrywa,
Gdy otwiera się komnata HorHoryHor odzianych w purpurę
I prowadzą wonną wiosnę zioła pełne nektaru,
Wtedy na nieśmiertelną ziemię
Spada deszcz rozkosznych fiołków, róże oplatają włosy,
Przy wtórze aulosów płyną dźwięki pieśni,
Chóry kroczą ku SemeleSemeleSemele wieńczonej diademem.

5 Źródło: Pindar, Dytyramb dla Ateńczyków, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. A. Szastyńska-Siemion, Wrocław 1984, s. 189–190.
Tyrtajos 11 (8)

Przecież zwycięski Herakles jest rodu waszego rodzicemHerakles … rodzicemHerakles jest rodu waszego rodzicem,
 Zatem nabierzcie odwagi – Zeus dla was jeszcze łaskawy –
Ciżby nie bójcie się wrogów i strach oddalcie od siebie,
Tarcze dzierżąc przed sobą przyjcie na pierwszy ich szereg;
Życie miejcie w pogardzie, a KeryKeryKery, ponure zwiastunki
Śmierci, niech miłe wam będą niby słoneczne promienie. […]
Z tych więc, którzy z odwagą w szeregu zwartym czekają
Skorzy ruszyć na czele, w walce wręcz się potykać,
Ginie niewielu, a za to na tyłach innych ocalą;
Kiedy zaś człowiek się boi, strach mu waleczność odbiera.
Nikt też nigdy wyliczyć nie będzie umiał wszelkiego
Zła, co czeka człowieka, jeśli go hańba okryje. […]

6 Źródło: Tyrtajos, 11 (8), [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. W. Appel, Wrocław 1984, s. 289.
Horacy Oda I 38 (Persicos odi, puer, apparatus)

Perskie przepychy mi niemiłe,
Ni wieńce pragnę mieć zawiłe.
Nie badaj, chłopcze, czy spóźniona
Płoni się róży gdzie korona.

Prostego mirtu witkę podaj:
Ni ciebie, sługi, ni mnie bodaj
Nie będzie taki lżył dy[j]adem,
Gdy piję popod winogradem.

7 Źródło: Horacy, Oda I 38 (Persicos odi, puer, apparatus), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. T. Bocheński, Wrocław 1971, s. 57.
Hera
Atrydzi
Skamander
Argos
syn Tyony
mityleńskie
Syriusz
Lethajos
agora
Bromios i Eriboas
ojców … potomstwo
Hory
Semele
Herakles … rodzicem
Kery
1
Pokaż ćwiczenia:
R7PXBHFlmzQP81
Ćwiczenie 1
Cytat z „Poetyki” Arystotelesa zawiera uwagi pozwalające rozróżniać dzieła należące do epiki, liryki i dramatu. Zaznacz odpowiednim kolorem te fragmenty, które odnoszą się do poszczególnych rodzajów literackich. Czerwony – dramat; zielony – liryka; niebieski - epika Trzecim z kolei elementem różnicującym omawiane sztuki jest sposób, w jaki można przedstawić poszczególne rodzaje przedmiotów. Można przecież za pomocą tych samych środków przedstawić te same przedmioty bądź poprzez opowiadanie, przy czym można opowiadać […]– za pośrednictwem wprowadzonej postaci, lub wyłącznie we własnej osobie, bądź też w ten sposób, że wszystkie przedstawione postacie wprowadza się jako bezpośrednio działające. Źródło: Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Wrocław 1989, s. 9.
1
Ćwiczenie 1
R11c1Es9EvdmC
Trzecim z kolei elementem różnicującym omawiane sztuki jest sposób, w jaki można przedstawić poszczególne rodzaje przedmiotów. Można przecież za pomocą tych samych środków przedstawić te same przedmioty bądź poprzez opowiadanie, przy czym można opowiadać […]– za pośrednictwem wprowadzonej postaci, lub wyłącznie we własnej osobie, bądź też w ten sposób, że wszystkie przedstawione postacie wprowadza się jako bezpośrednio działające. Źródło: Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Wrocław 1989, s. 9. (Uzupełnij).
R16rfouyYg9SC1
Ćwiczenie 2
Zaznacz cechy pieśni jako gatunku lirycznego. Możliwe odpowiedzi: 1. najstarszy gatunek poezji lirycznej, 2. zauważalne związki z muzyką, 3. antonim utworu lirycznego, 4. tematyka tylko religijna i patriotyczna
R1Bjzj9nO72ga1
Ćwiczenie 3
Zaznacz cechy charakteryzujące utwór Archilocha 128: Możliwe odpowiedzi: 1. wiersz stychiczny, 2. wiersz sylabiczny, 3. tematyka religijna, 4. liryka zwrotu do adresata, 5. tematyka świecka, 6. podział na zwrotki, 7. wiersz podzielony na zwrotki, 8. nierówna liczba sylab w wersie
R8G5UriC3guBd1
Ćwiczenie 4
Pogrupuj odpowiednio elementy, aby dopasować teksty do tematyki. Tematyka religijna. Możliwe odpowiedzi: 1. Pindar Dytyramb dla Ateńczyków, 2. Horacy Oda I 38, 3. Tyrtajos 11 (8), 4. Alkajos 347a, 5. Archiloch 128, 6. Safona 17, 7. Anakreont 3 (348) Tematyka świecka. Możliwe odpowiedzi: 1. Pindar Dytyramb dla Ateńczyków, 2. Horacy Oda I 38, 3. Tyrtajos 11 (8), 4. Alkajos 347a, 5. Archiloch 128, 6. Safona 17, 7. Anakreont 3 (348)
21
Ćwiczenie 5

Odpowiedz na pytanie, czy typ strofy użytej przez Safonę w utworze opatrzonym numerem 17 to strofa saficka? Odpowiedź uzasadnij.

ReXcSZB5C5SnC
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Na podstawie utworu Pindara Dytyramb dla Ateńczyków wypisz cechy dytyrambu.

RoQ3DIiyR2Z54
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Napisz, które utwory mogły być wykonywane chóralnie, a które były monodiami. Za każdym razem przywołaj choć jeden cytat wskazujący na twój wybór.

RFEwK1v5dRWIq
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Pieśni 17 (Do Hery) Safony, wypisz elementy, które umożliwiają jej muzyczno‑wokalną realizację. Nazwij typ strofy zastosowanej w tej pieśni.

ReXcSZB5C5SnC
(Uzupełnij).