Sprawdź się
Teksty do ćwiczeń
128Serce, serce zatrwożone
beznadziejnym trosk bezmiarem,
Wskrześ odwagę, odpędź wrogów
prąc do przodu własną piersią,
Przed zasadzką broń się z bliska,
stojąc w miejscu niewzruszenie.
Gdyś zwycięzcą – przed wszystkimi
nie okazuj swojej pychy,
Gdy ulegniesz – nie zalewaj
łzami podłóg w swoim domu.
Ciesz się szczęściem, martw strapieniem,
ale w miarę! Znaj prawidła,
Które rządzą biegiem życia.Źródło: Archiloch, 128, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 15–16.
17Ujrzałam ciebie we śnie dziś, władczyni
można i piękna w dostojeństwie, HeroHero,
którą modłami wielbili AtrydziAtrydzi,
sławni królowie,gdy dokonawszy razem ostatecznej
zagłady Troi ponad szybko rwącą
SkamandraSkamandra falą, do ArgosArgos nie wcześniej
powracać śmieli,aż gdy złożyli ofiary przed tobą
i wielkim Zeusem, i synem Tyonysynem Tyony.
I ja cię teraz błagam, o czcigodna,
dawnym zwyczajem,wyświadcz mi łaskę, jak czyniłaś wtedy,
gdy mityleńskiemityleńskie, czyste i urocze
dziewczęta śpiewu uczyłam i tańca
na twoje święta.I jak Atrydzi wrócili szczęśliwie,
z twoją pomocą, spod zburzonej Troi,
tak i mnie wspomóż, Hero, bym wróciła
do mego domuŹródło: Safona, 17, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Brzostowska, Wrocław 1984, s. 38–39.
347aWinem zwilż płuca,
bo wzeszła już gwiazda upału.
W skwarnej tej porze
dziś wszystko z pragnienia usycha.
Z liści głos cykad
słodyczą się sączy, spod skrzydeł
Pieśń przenikliwa
dobiega bez końca, gdy lato
Żarem rozlanym
rośliny uwiędłe wysusza.
Oset w krąg kwitnie:
kobiety są teraz natrętne,
Wigor u mężczyzn
zaniknął, kolana i głowę
SyriuszSyriusz im spala.Źródło: Alkajos, 347a, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 69.
3 (348)Przybądź, błagam cię, łowczyni,
Córko Zeusa jasnowłosa,
Artemido, zwierząt pani,
Co z radością gdzieś nad nurtem
LethajosuLethajosu na walecznych
Mężów miasto dziś spoglądasz –
Bo ci, których masz w swej pieczy,
To nie naród jakiś dziki!Źródło: Anakreont, 3 (348), [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 96.
Dytyramb dla AteńczykówTutaj, na ten chór wejrzyjcie z Olimpu,
Sławną łaskę ześlijcie, bogowie,
Którzy wstępujecie do tłumnie odwiedzanego,
Wonnego kadzidłem serca miasta
W świętych Atenach
I na sławną agoręagorę, pełną dzieł wspaniałych.
Przyjmijcie wieńce uwite z fiołków
I pieśni jak kwiaty zerwane o wiośnie.
Patrzcie, jak w blasku mych pieśni
Idę znów od Dzeusa do bluszczem darzącego boga,
Zwanego przez nas – ludzi – Bromiosem i EriboasemBromiosem i Eriboasem,
Sławiąc pieśnią ojców najwyższych
I kobiet kadmejskich potomstwopotomstwo.
Co jasne przede mną – wieszczem – się nie skrywa,
Gdy otwiera się komnata HorHor odzianych w purpurę
I prowadzą wonną wiosnę zioła pełne nektaru,
Wtedy na nieśmiertelną ziemię
Spada deszcz rozkosznych fiołków, róże oplatają włosy,
Przy wtórze aulosów płyną dźwięki pieśni,
Chóry kroczą ku SemeleSemele wieńczonej diademem.Źródło: Pindar, Dytyramb dla Ateńczyków, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. A. Szastyńska-Siemion, Wrocław 1984, s. 189–190.
11 (8)Przecież zwycięski Herakles jest rodu waszego rodzicemHerakles jest rodu waszego rodzicem,
Zatem nabierzcie odwagi – Zeus dla was jeszcze łaskawy –
Ciżby nie bójcie się wrogów i strach oddalcie od siebie,
Tarcze dzierżąc przed sobą przyjcie na pierwszy ich szereg;
Życie miejcie w pogardzie, a KeryKery, ponure zwiastunki
Śmierci, niech miłe wam będą niby słoneczne promienie. […]
Z tych więc, którzy z odwagą w szeregu zwartym czekają
Skorzy ruszyć na czele, w walce wręcz się potykać,
Ginie niewielu, a za to na tyłach innych ocalą;
Kiedy zaś człowiek się boi, strach mu waleczność odbiera.
Nikt też nigdy wyliczyć nie będzie umiał wszelkiego
Zła, co czeka człowieka, jeśli go hańba okryje. […]Źródło: Tyrtajos, 11 (8), [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. W. Appel, Wrocław 1984, s. 289.
Oda I 38 (Persicos odi, puer, apparatus)Perskie przepychy mi niemiłe,
Ni wieńce pragnę mieć zawiłe.
Nie badaj, chłopcze, czy spóźniona
Płoni się róży gdzie korona.Prostego mirtu witkę podaj:
Ni ciebie, sługi, ni mnie bodaj
Nie będzie taki lżył dy[j]adem,
Gdy piję popod winogradem.Źródło: Horacy, Oda I 38 (Persicos odi, puer, apparatus), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. T. Bocheński, Wrocław 1971, s. 57.
Cytat z „Poetyki” Arystotelesa zawiera uwagi pozwalające rozróżniać dzieła należące do epiki, liryki i dramatu. Zaznacz odpowiednim kolorem te fragmenty, które odnoszą się do poszczególnych rodzajów literackich. Czerwony – dramat; zielony – liryka; niebieski - epika
czerwony zielony niebieski
Trzecim z kolei elementem różnicującym omawiane sztuki jest sposób, w jaki można przedstawić poszczególne rodzaje przedmiotów. Można przecież za pomocą tych samych środków przedstawić te same przedmioty bądź poprzez opowiadanie, przy czym można opowiadać […] – za pośrednictwem wprowadzonej postaci lub wyłącznie we własnej osobie, bądź też w ten sposób, że wszystkie przedstawione postacie wprowadza się jako bezpośrednio działające.
Źródło: Arystoteles, „Poetyka"', przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Wrocław 1989, s. 9.
Trzecim z kolei elementem różnicującym omawiane sztuki jest sposób, w jaki można przedstawić poszczególne rodzaje przedmiotów. Można przecież za pomocą tych samych środków przedstawić te same przedmioty bądź poprzez opowiadanie, przy czym można opowiadać […]– za pośrednictwem wprowadzonej postaci, lub wyłącznie we własnej osobie, bądź też w ten sposób, że wszystkie przedstawione postacie wprowadza się jako bezpośrednio działające.
Źródło: Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Wrocław 1989, s. 9.
Zaznacz cechy pieśni jako gatunku lirycznego.
- najstarszy gatunek poezji lirycznej
- zauważalne związki z muzyką
- antonim utworu lirycznego
- tematyka tylko religijna i patriotyczna
Wskaż cechy charakteryzujące utwór Archilocha 128:
- wiersz stychiczny
- wiersz sylabiczny
- tematyka religijna
- liryka zwrotu do adresata
- tematyka świecka
- podział na zwrotki
- wiersz podzielony na zwrotki
- nierówna liczba sylab w wersie
Dopasuj teksty do tematyki.
Pindar Dytyramb dla Ateńczyków, Horacy Oda I 38, Alkajos 347a, Archiloch 128, Tyrtajos 11 (8), Safona 17, Anakreont 3 (348)
Tematyka religijna | |
---|---|
Tematyka świecka |
Odpowiedz na pytanie, czy typ strofy użytej przez Safonę w utworze opatrzonym numerem 17 to strofa saficka? Odpowiedź uzasadnij.
Na podstawie utworu Pindara Dytyramb dla Ateńczyków wypisz cechy dytyrambu.
Napisz, które utwory mogły być wykonywane chóralnie, a które były monodiami. Za każdym razem przywołaj choć jeden cytat wskazujący na twój wybór.
Z Pieśni 17 (Do Hery) Safony, wypisz elementy, które umożliwiają jej muzyczno‑wokalną realizację. Nazwij typ strofy zastosowanej w tej pieśni.