Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Teksty do ćwiczeń

Archiloch 128

Serce, serce zatrwożone
beznadziejnym trosk bezmiarem,
Wskrześ odwagę, odpędź wrogów
prąc do przodu własną piersią,  
Przed zasadzką broń się z bliska,
stojąc w miejscu niewzruszenie.
Gdyś zwycięzcą – przed wszystkimi
nie okazuj swojej pychy,
Gdy ulegniesz – nie zalewaj
łzami podłóg w swoim domu.
Ciesz się szczęściem, martw strapieniem,
ale w miarę! Znaj prawidła,
Które rządzą biegiem życia.

1 Źródło: Archiloch, 128, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 15–16.
Safona 17

Ujrzałam ciebie we śnie dziś, władczyni
można i piękna w dostojeństwie, HeroHeraHero,
którą modłami wielbili AtrydziAtrydziAtrydzi,  
sławni królowie,

gdy dokonawszy razem ostatecznej 
zagłady Troi ponad szybko rwącą 
SkamandraSkamanderSkamandra falą, do ArgosArgosArgos nie wcześniej 
powracać śmieli,

aż gdy złożyli ofiary przed tobą 
i wielkim Zeusem, i synem Tyonysyn Tyonysynem Tyony.
I ja cię teraz błagam, o czcigodna,
dawnym zwyczajem,

wyświadcz mi łaskę, jak czyniłaś wtedy,
gdy mityleńskiemityleńskiemityleńskie, czyste i urocze
 dziewczęta śpiewu uczyłam i tańca
na twoje święta.

I jak Atrydzi wrócili szczęśliwie,
z twoją pomocą, spod zburzonej Troi,
tak i mnie wspomóż, Hero, bym wróciła 
do mego domu

2 Źródło: Safona, 17, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Brzostowska, Wrocław 1984, s. 38–39.
Alkajos 347a

Winem zwilż płuca,
bo wzeszła już gwiazda upału.
W skwarnej tej porze
dziś wszystko z pragnienia usycha.
Z liści głos cykad
słodyczą się sączy, spod skrzydeł
Pieśń przenikliwa
dobiega bez końca, gdy lato
Żarem rozlanym 
rośliny uwiędłe wysusza.
Oset w krąg kwitnie:
kobiety są teraz natrętne, 
Wigor u mężczyzn
zaniknął, kolana i głowę 
SyriuszSyriuszSyriusz im spala.

3 Źródło: Alkajos, 347a, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 69.
Anakreont 3 (348)

Przybądź, błagam cię, łowczyni,  
Córko Zeusa jasnowłosa, 
Artemido, zwierząt pani, 
Co z radością gdzieś nad nurtem
LethajosuLethajosLethajosu na walecznych
Mężów miasto dziś spoglądasz –
Bo ci, których masz w swej pieczy,
To nie naród jakiś dziki!

4 Źródło: Anakreont, 3 (348), [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 96.
Pindar Dytyramb dla Ateńczyków

Tutaj, na ten chór wejrzyjcie z Olimpu, 
Sławną łaskę ześlijcie, bogowie,
Którzy wstępujecie do tłumnie odwiedzanego,
Wonnego kadzidłem serca miasta
W świętych Atenach 
I na sławną agoręagoraagorę, pełną dzieł wspaniałych.
Przyjmijcie wieńce uwite z fiołków
I pieśni jak kwiaty zerwane o wiośnie.
Patrzcie, jak w blasku mych pieśni
Idę znów od Dzeusa do bluszczem darzącego boga,
Zwanego przez nas – ludzi – Bromiosem i EriboasemBromios i EriboasBromiosem i Eriboasem,
Sławiąc pieśnią ojców najwyższych
I kobiet kadmejskich potomstwoojców … potomstwopotomstwo.
Co jasne przede mną – wieszczem – się nie skrywa,
Gdy otwiera się komnata HorHoryHor odzianych w purpurę
I prowadzą wonną wiosnę zioła pełne nektaru,
Wtedy na nieśmiertelną ziemię
Spada deszcz rozkosznych fiołków, róże oplatają włosy,
Przy wtórze aulosów płyną dźwięki pieśni,
Chóry kroczą ku SemeleSemeleSemele wieńczonej diademem.

5 Źródło: Pindar, Dytyramb dla Ateńczyków, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. A. Szastyńska-Siemion, Wrocław 1984, s. 189–190.
Tyrtajos 11 (8)

Przecież zwycięski Herakles jest rodu waszego rodzicemHerakles … rodzicemHerakles jest rodu waszego rodzicem,
 Zatem nabierzcie odwagi – Zeus dla was jeszcze łaskawy –
Ciżby nie bójcie się wrogów i strach oddalcie od siebie,
Tarcze dzierżąc przed sobą przyjcie na pierwszy ich szereg;
Życie miejcie w pogardzie, a KeryKeryKery, ponure zwiastunki
Śmierci, niech miłe wam będą niby słoneczne promienie. […]
Z tych więc, którzy z odwagą w szeregu zwartym czekają
Skorzy ruszyć na czele, w walce wręcz się potykać,
Ginie niewielu, a za to na tyłach innych ocalą;
Kiedy zaś człowiek się boi, strach mu waleczność odbiera.
Nikt też nigdy wyliczyć nie będzie umiał wszelkiego
Zła, co czeka człowieka, jeśli go hańba okryje. […]

6 Źródło: Tyrtajos, 11 (8), [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. W. Appel, Wrocław 1984, s. 289.
Horacy Oda I 38 (Persicos odi, puer, apparatus)

Perskie przepychy mi niemiłe,
Ni wieńce pragnę mieć zawiłe.
Nie badaj, chłopcze, czy spóźniona
Płoni się róży gdzie korona.

Prostego mirtu witkę podaj:
Ni ciebie, sługi, ni mnie bodaj
Nie będzie taki lżył dy[j]adem,
Gdy piję popod winogradem.

7 Źródło: Horacy, Oda I 38 (Persicos odi, puer, apparatus), [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. J. Krókowski, tłum. T. Bocheński, Wrocław 1971, s. 57.
Hera
Atrydzi
Skamander
Argos
syn Tyony
mityleńskie
Syriusz
Lethajos
agora
Bromios i Eriboas
ojców … potomstwo
Hory
Semele
Herakles … rodzicem
Kery
1
Pokaż ćwiczenia:
R7PXBHFlmzQP81
Ćwiczenie 1
Cytat z „Poetyki” Arystotelesa zawiera uwagi pozwalające rozróżniać dzieła należące do epiki, liryki i dramatu. Zaznacz odpowiednim kolorem te fragmenty, które odnoszą się do poszczególnych rodzajów literackich. Czerwony – dramat; zielony – liryka; niebieski - epika Trzecim z kolei elementem różnicującym omawiane sztuki jest sposób, w jaki można przedstawić poszczególne rodzaje przedmiotów. Można przecież za pomocą tych samych środków przedstawić te same przedmioty bądź poprzez opowiadanie, przy czym można opowiadać […]– za pośrednictwem wprowadzonej postaci, lub wyłącznie we własnej osobie, bądź też w ten sposób, że wszystkie przedstawione postacie wprowadza się jako bezpośrednio działające. Źródło: Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Wrocław 1989, s. 9.
1
Ćwiczenie 1
R11c1Es9EvdmC
Trzecim z kolei elementem różnicującym omawiane sztuki jest sposób, w jaki można przedstawić poszczególne rodzaje przedmiotów. Można przecież za pomocą tych samych środków przedstawić te same przedmioty bądź poprzez opowiadanie, przy czym można opowiadać […]– za pośrednictwem wprowadzonej postaci, lub wyłącznie we własnej osobie, bądź też w ten sposób, że wszystkie przedstawione postacie wprowadza się jako bezpośrednio działające. Źródło: Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Wrocław 1989, s. 9. (Uzupełnij).
R16rfouyYg9SC1
Ćwiczenie 2
Zaznacz cechy pieśni jako gatunku lirycznego. Możliwe odpowiedzi: 1. najstarszy gatunek poezji lirycznej, 2. zauważalne związki z muzyką, 3. antonim utworu lirycznego, 4. tematyka tylko religijna i patriotyczna
R1Bjzj9nO72ga1
Ćwiczenie 3
Zaznacz cechy charakteryzujące utwór Archilocha 128: Możliwe odpowiedzi: 1. wiersz stychiczny, 2. wiersz sylabiczny, 3. tematyka religijna, 4. liryka zwrotu do adresata, 5. tematyka świecka, 6. podział na zwrotki, 7. wiersz podzielony na zwrotki, 8. nierówna liczba sylab w wersie
R8G5UriC3guBd1
Ćwiczenie 4
Pogrupuj odpowiednio elementy, aby dopasować teksty do tematyki. Tematyka religijna. Możliwe odpowiedzi: 1. Pindar Dytyramb dla Ateńczyków, 2. Horacy Oda I 38, 3. Tyrtajos 11 (8), 4. Alkajos 347a, 5. Archiloch 128, 6. Safona 17, 7. Anakreont 3 (348) Tematyka świecka. Możliwe odpowiedzi: 1. Pindar Dytyramb dla Ateńczyków, 2. Horacy Oda I 38, 3. Tyrtajos 11 (8), 4. Alkajos 347a, 5. Archiloch 128, 6. Safona 17, 7. Anakreont 3 (348)
21
Ćwiczenie 5

Odpowiedz na pytanie, czy typ strofy użytej przez Safonę w utworze opatrzonym numerem 17 to strofa saficka? Odpowiedź uzasadnij.

ReXcSZB5C5SnC
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Na podstawie utworu Pindara Dytyramb dla Ateńczyków wypisz cechy dytyrambu.

RoQ3DIiyR2Z54
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Napisz, które utwory mogły być wykonywane chóralnie, a które były monodiami. Za każdym razem przywołaj choć jeden cytat wskazujący na twój wybór.

RFEwK1v5dRWIq
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Pieśni 17 (Do Hery) Safony, wypisz elementy, które umożliwiają jej muzyczno‑wokalną realizację. Nazwij typ strofy zastosowanej w tej pieśni.

ReXcSZB5C5SnC
(Uzupełnij).