Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Filozofia kartezjańska: recepcja i dyskusja
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne. Uczeń:
analizuje, w jaki sposób poglądy Kartezjusza wpłynęły na kształtowanie się nurtów nowożytnej filozofii;
wyjaśnia, które twierdzenia Kartezjusza sprowokowały najgorętszą dyskusję i dlaczego;
wskazuje inspiracje myśli kartezjańskich we współczesnej literaturze i filmie.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
dyskusja za i przeciw;
praca z multimedium;
quiz;
metoda akwarium.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Ilustracja interaktywna”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza ich prezentacje na podstawie sekcji „Przeczytaj”. Wybrani uczniowie przedstawiają swoje prace.
Faza realizacyjna:
Metoda akwarium. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy, które będą uczestniczyć w dyskusji metodą akwarium na temat: Które z twierdzeń Kartezjusza sprowokowały najgorętszą dyskusję i dlaczego?, w wyznaczonym czasie.
Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat, natomiast druga grupa obserwuje przebieg dyskusji i analizuje jej skuteczność oraz ogólny przebieg.
Po zakończeniu dyskusji wybrani uczniowie dokonują oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów, a nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi informując uczniów o ich mocnych i słabych stronach.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i uzupełniają mapę myśli:
— grupa 1: Zbigniew Herbert, Alienacje Pana Cogito;
— grupa 2: fragmenty opowiadań Ze wspomnień Ijona Tichego z Dzienników gwiazdowych Stanisława Lema;
— grupa 3: obraz Nicolasa Poussina Zbieranie manny na pustyni;
— grupa 4: Zbigniew Herbert, Pan Cogito a myśl czysta. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Uczniowie w parach opracowują quiz sprawdzający wiedzę z całej lekcji. Po określonym czasie wymieniają się przygotowanymi pytaniami z inną parą uczniów. Następnie wspólnie komentują swoje odpowiedzi.
Uczniowie, na podstawie zebranego w domu materiału, podają na forum klasy własne przykłady ilustrujące poruszane w poleceniach i ćwiczeniach zagadnienia. Wspólna dyskusja nad trafnością i zastosowaniem przykładów.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.
Nauczyciel przypomina uczniom cale lekcji i zaprasza ich do opisania stopnia ich osiągnięcia. Uczniowie określają, jak zmieniła się ich wiedza w stosunku do wiedzy wyjściowej.
Praca domowa:
Jak współcześni odnoszą się do filozofii Kartezjusza? Poszukaj takich odniesień w obecnej kulturze i przedstaw je.
Materiały pomocnicze:
Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii, przeł. i posłowiem opatrzył J. Hartman, Kraków 2004.
Julien Offray de La Mettrie, Człowiek‑maszyna, tłum. S. Rudniański, Warszawa 1953.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.