SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyczyny i obszary występowania powodzi w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

2) wyjaśnia powstawanie sztormów, powodzi i tsunami.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje obszary występowania głównych typów powodzi,

• wyjaśnia przyczyny powstawania różnych typów powodzi,

• opisuje czas pojawiania się poszczególnych typów powodzi,

• wskazuje metody zapobiegania poszczególnym typom powodzi.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metaplan/plakat, metody operatywne (analiza tekstu, mapy, praca z grafiką interaktywną)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca grupowa, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, mapa fizyczna Polski

Materiały pomocnicze

Kowalewski Z., Powodzie w Polsce – rodzaje, występowanie oraz system ochrony przed ich skutkami, „Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie” 2006, t. 6, z. 1. Dostępne w internecie: agro.icm.edu.pl (dostęp 11.02.2021).

Największe powodzie w Polsce, wszechnica.org.pl (dostęp 11.02.2021).

Wielka woda, czyli o powodzi w 1997 r., uni.wroc.pl (dostęp 11.02.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć. Prosi ich o wykonanie polecenia z wprowadzenia do e‑materiału. Następuje pogadanka na temat: Czym jest powódź?

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z mapą występowania powodzi w Polsce (grafika interaktywna) – przeprowadzona zostaje analiza miejsc występowania i przyczyn powodzi.

• Uczniowie wskazują na mapie Polski przykłady regionów (krain geograficznych) występowania poszczególnych typów powodzi.

• Następnie uczniowie wyróżniają typy powodzi letnich i zimowych.

• Nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup – dwie zajmą się analizą powodzi półrocza letniego: opadowo‑nawalnych i opadowo‑rozlewnych, kolejne dwie – półrocza zimowego: roztopowych i lodowo‑zatorowych, pozostałe dwie: śryżowo‑zatorowych i sztormowych.

• Uczniowie pracują metodą metaplanu – dyskutują w grupie nad problemem: Jakie są możliwości zapobiegania powodziom podanego typu – czy Polska jest „skazana” na częste występowanie powodzi?

• Uczniowie tworzą metaplan lub plakat zawierający propozycję rozwiązania problemu, łącznie z wnioskami.

• Po upływie określonego czasu dwie grupy pracujące nad tymi samymi typami powodzi wieszają swoje plakaty na tablicy, a reprezentanci przedstawiają je (łącznie z wnioskami) – grupy powinny się uzupełniać.

• Po wszystkich prezentacjach uczniowie mogą zadawać pytania – możliwa krótka dyskusja nad problemem.

• Na zakończenie należy zapisać wnioski, które mają być próbą odpowiedzi na pytanie: Co zrobić, aby było tak, jak być powinno?

Faza podsumowująca

• Utrwalenie wiedzy przy pomocy ćwiczeń znajdujących się w e‑materiale – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia.

• Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów i ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

• Praca pisemna na temat: Jak zapobiegać powodziom? Uczniowie mają za zadanie opisanie jednego typu powodzi i wskazanie optymalnych rozwiązań technicznych w celu jej zapobiegania.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną można wykorzystać podczas lekcji dotyczącej sieci rzecznej Polski (zakres podstawowy: XIV. 7). Grafikę interaktywną można wykorzystać również podczas lekcji dotyczących wyjaśniania powstawania geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (zakres rozszerzony: XVIII. 1).