Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Relacje między Bogiem i człowiekiem na podstawie Psalmów J. Kochanowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Lektura obowiązkowa

11) Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

przygotowuje prezentację na temat psalmów;
nazywa postawy, jakie człowiek może przyjmować wobec Boga;
gromadzi cytaty, które mogą ilustrować różne typy psalmów;
bierze udział w dyskusji na temat relacji między Bogiem i człowiekiem na podstawie psalmów;
dokonuje interpretacji Psalmu 130 Jana Kochanowskiego.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie przygotowują prezentacje na temat psalmów (definicja i podział ze względu na tematykę).

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel rozpoczyna lekcję od rozmowy z uczniami na temat problemów egzystencjalnych, z którymi współcześnie zmagają się młodzi ludzie. Nauczyciel pyta o to, jakie młodzi ludzie mają lęki, niepokoje, obawy oraz czy w trudnych chwilach zwracają się do Boga i dlaczego.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel prosi wybranego ucznia o prezentację pracy wykonanej w domu. Następnie uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią z sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel dopowiada, że Psałterz Dawidów już samą nazwą sugeruje, kto jest autorem biblijnych pieśni. Wyraz Dawidów nie oznacza jednak, że tych Dawidów było kilku. To tzw. przymiotnik dzierżawczy, odpowiadający na pytanie: czyj? Współcześnie forma ta brzmiałaby: Dawidowy.
Uczniowie nazywają postawy, jakie człowiek może przyjmować wobec Boga. Następnie zapoznają się z mapą myśli i uzupełniają ją własnymi wnioskami i przykładami.
Uczestnicy lekcji kontynuują pracę z mapą myśli. Zapoznają się z cytatami zamieszczonymi w multimedium. Następnie gromadzą własne przykłady cytatów, które mogą ilustrować różne typy psalmów. Mogą skorzystać z przekładów Jana Kochanowskiego.
Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Indywidualnie wykonują ćwiczenia 1, 3 i 4. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.
Uczniowie dobierają się w pary. Pozostałe ćwiczenia wykonują w dwójkach. Przedstawiciel przedstawia rozwiązania po upływie określonego przez nauczyciela czasu.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel prezentuje uczniom wybrane psalmy skomponowane do słów Kochanowskiego przez Mikołaja Gomółkę. Uczniowie po wysłuchaniu nagrań podsumowują swoją wiedzę na temat psalmów Kochanowskiego oraz wymieniają się refleksjami na temat wysłuchanych utworów.
Dyskusję podsumowującą nauczyciel może rozpocząć od pytania związanego z tematem lekcji: Jakie relacje między Bogiem i człowiekiem można zauważyć na podstawie Psalmów J. Kochanowskiego?

Praca domowa:

Zinterpretuj Psalm 130 Jana Kochanowskiego. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 słów.

Materiały pomocnicze:

http://rcin.org.pl/Content/78367/WA248_90766_III-13-477-1-5_gomolka-melodie-5_o.pdf
Adam Karpiński, Renesans, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne

Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się