Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Arystoteles. Część druga: metafizyka i logika
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Poznasz poglądy Arystotelesa w dziedzinie metafizyki i logiki.
Opiszesz, jak doszło do wyodrębnienia się logiki.
Zrozumiesz na czym polega koncepcja dualizmu Arystotelesa i czym różni się ona od nauk Platona.
Dowiesz się, czym są substancja i forma oraz jaki mają wpływ na poznanie.
Nauczysz się dowodzić, używając sylogizmów.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;
pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych;
umie pisać tekst (esej) filozoficzny, w którym – korzystając ze zdobytej wiedzy z zakresu logiki i historii filozofii – identyfikuje się i rozpatruje określone poglądy filozoficzne.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
audiobook;
esej filozoficzny.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Arystoteles. Część druga: metafizyka i logika”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Odczytanie polecenia do multimedium: Czym jest substancja według Arystotelesa i jaki związek ma z poznaniem? Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.
Praca z tekstami źródłowymi. Uczniowie zapoznają się z następnymi tekstami źródłowymi w sekcji „Audiobook”. Odpowiedź na polecenia do tekstów jest przygotowywana na forum, jako efekt wspólnej dyskusji.
Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 3 oraz 5‑8, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Ćwiczenie 1, które uczniowie realizują jako ostatnie, wykonywane jest indywidualnie. Ponownie nauczyciel udostępnia uczestnikom zajęć przez platformę edukacyjną jego treść: „Spróbuj podać własny przykład substancji na wzór przykładu Arystotelesa”. Nauczyciel sprawdza przez platformę uzupełnioną odpowiedź. Następnie zachęca uczniów do uzasadniania swoich wyborów podczas dyskusji w parach.
Faza podsumowująca:
Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…
Nauczyciel wyjaśnia uczniom zasady pisania eseju filozoficznego, tak, aby byli w stanie samodzielnie wykonać zadanie domowe.
Praca domowa:
Wybierz i opisz jeden przykład (z literatury, teatru, kina lub sztuk pięknych), który może być ilustracją do wybranego przez ciebie pojęcia ze słownika.
Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Arystotelesa: „Wszyscy ludzie z natury pragną wiedzy”.
Materiały pomocnicze:
Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.
Audycja „Mędrzec ze Stagiry - Arystoteles” z cyklu „Ludzie, epoki, obyczaje”, polskieradio.pl
Hospers J., Wprowadzenie do analizy filozoficznej, Warszawa, 2001
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.