Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Kształtowanie się średniowiecznego świata. Germanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jak były zorganizowane społeczności germańskie oraz jakie były kierunki ich ekspansji;

• opisuje plemiona germańskie żyjące na wschód od Renu;

• tłumaczy, dlaczego Rzymianie określali ludy germańskie mianem barbarzyńców.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu, dotyczących plemion germańskich, ich organizacji społecznej i politycznej.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Wybrana osoba zbiera pytania, zapisane przez uczniów w domu, do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Uzupełnieniem zebranych przez uczniów wiadomości jest praca z pierwszym multimedium („Schematem interaktywnym”). Uczniowie w parach zapoznają się z tekstami źródłowymi opisującymi poszczególne plemiona germańskie. Nauczyciel poleca, aby wynotowali, w jaki sposób ich autor opisuje poszczególne ludy, na co zwraca uwagę. Będzie to podstawa do wykonania przez uczniów polecenia 2. Wskazana para proponuje swoją odpowiedź, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie zapoznają się z wypowiedzią historyka o organizacji plemion germańskich (drugie multimedium – „Film”). Po jego odtworzeniu uczniowie wykonują indywidualnie dołączone ćwiczenia od 1 do 3. Wskazana osoba (lub ochotnik) omawia odpowiedzi, nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Kształtowanie się średniowiecznego świata. Germanie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 5 i 6 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Publiusz Korneliusz Tacyt, Dzieła, tłum. S. Hammer, Warszawa 2004.

Wielka Historia Świata, t. 4, Kształtowanie średniowiecza, Warszawa 2005.

T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2007.

B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1994.

A. Paner, J. Ilnuk, Na tabliczce, papirusie i pergaminie. Źródła historyczne dla uczniów szkoły średniej. Starożytność, średniowiecze, Koszalin 1997.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Schemat”, aby przygotować się do późniejszej pracy.