Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czym charakteryzują się czynniki nukleofilowe?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

9) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu (addycja, eliminacja, substytucja, polimeryzacja, kondensacja) i mechanizm reakcji (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy); wyjaśnia mechanizmy reakcji; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest nukleofil;

• rozpoznaje nukleofile w reakcjach chemicznych;

• porównuje czynniki elektrofilowe z nukleofilowymi.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja: nauczyciel wykorzystuje wprowadzenie zawarte w e‑materiale.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów: Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jakie indywidua chemiczne można zaliczyć do zasad Lewisa.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z treściami w e‑materiale, dotyczącymi charakterystyki czynnika nukleofilowego, po czym chętny uczeń opisuje czynnik nukleofilowy na forum klasy, a pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną jego wypowiedzi.

2. Nauczyciel przydziela każdej parze uczniów jedną strukturę czynnika nukleofilowego. Zadaniem uczniów jest narysować jej wzór strukturalny i określić charakterystyczny element budowy, dzięki któremu jest nukleofilem. Po wyznaczonym czasie uczniowie podchodzą kolejno do tablicy i przekazują wiedzę na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów. Poszczególne przykłady nukleofili uczniowie zapisują w zeszytach.

3. Nauczyciel odsyła uczniów do animacji pt. „Nukleofile w substytucji nukleofilowej.” Po zapoznaniu się z zawartością animacji uczniowie w parach wykonują zawarte tam polecenia.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Pyta:

• Co to jest nukleofil?

• Czy ${\text{Br}}^{+}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{Br}}^{-}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{CH}}_3{\text{CH}}_2^{+}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{OH}}^{-}$to nukleofil?

• Czy ${\text{HS}}^{-}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{H}}_2\text{O}$ to nukleofil?

• Czym charakteryzują się nukleofile?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/przypomniałam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

Polecenie podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest nukleofil?

• Czy ${\text{Br}}^{+}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{Br}}^{-}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{CH}}_3{\text{CH}}_2^{+}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{OH}}^{-}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{HS}}^{-}$ to nukleofil?

• Czy ${\text{H}}_2\text{O}$ to nukleofil?

• Czym charakteryzują się nukleofile?