Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Powstania w dokonaniach kultury

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje rodzaje przedstawień polskich powstań narodowych w dziełach sztuki i kultury;

• wymienia najważniejsze dzieła literatury i sztuki, dotyczące powstania listopadowego i powstania styczniowego;

• omawia wpływ najważniejszych twórców na obraz powstań.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Powstania w dokonaniach kultury”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Dzieli uczniów na trzy grupy, każda z nich opracowuje sposób przedstawiania jednego wskazanego powstania w kulturze polskiej: grupa 1 – powstanie kościuszkowskie, grupa 2 – powstanie listopadowe, grupa 3 – powstanie styczniowe.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przybliża uczniom temat i cele lekcji wyświetlone na tablicy. Następuje omówienie planowanego przebiegu lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć? W ten sposób następuje określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom, z tym że każda z wcześniej ustalonych grup musi być reprezentowana) przedstawienie swoich prac przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko o nich dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z pierwszym multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z nagraniem i wykonują indywidualnie polecenie 2: „Przeanalizuj, w jaki sposób motyw powstań w kulturze wpływał na kolejne pokolenia szlachty, ziemiaństwa i inteligencji”. Tworzą notatkę w formie mapy myśli. Wybrany uczeń prezentuje swoją propozycję, pozostali uczniowie mogą ją uzupełniać swoimi pomysłami, tworząc wspólną mapę myśli.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z drugim nagraniem, a następnie dzielą się na czteroosobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń: wyjaśnia, na czym skupiała się twórczość artystów związanych z Wielką Emigracją (polecenie 2) oraz co nowego do przedstawień powstańczych wniosło powstanie styczniowe (polecenie 3). Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje odpowiedzi. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Prowadzący, nawiązując do polecenia 4, zadaje uczniom pytanie: Czy zgadzacie się z ekspertem, że określenie powstań mianem narodowych nie jest właściwe? Uczniowie przedstawiają swoje stanowisko wraz z uzasadnieniem, mogą krótko dyskutować.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i ocenia słownie pracę uczniów podczas lekcji. Ocenia również przedstawione na początku zajęć prezentacje uczniowskie, uwzględnia przede wszystkim mocne strony prac uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

J.W. Borejsza, Piękny wiek XIX, Warszawa 1984.

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.

S. Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1975.

J. Zdrada, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.

M. Żywczyński, Historia powszechna 1789–1870, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą pracować z materiałami filmowymi samodzielnie lub w parach.