Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Rodzaje łusek ryb
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wykażesz rolę łusek w przystosowaniu ryby do życia w wodzie.
Scharakteryzujesz łuski: plakoidalne, ganoidalne, cykloidalne, ktenoidalne.
Rozpoznasz rodzaje łusek u różnych gatunków ryb.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
mapa myśli;
gra dydaktyczna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
arkusze papieru, flamastry.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje pytania:
– Jaką funkcję pełnią łuski u ryb? Jaka jest ich rola w przystosowaniu ryby do życia w wodzie?
– Czy ciało ryby jest gładkie czy szorstkie?
– Czy wszystkie łuski są takie same? Czy rybią łuską można się skaleczyć?
Uzupełnia wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, dokonali porównania przedstawionych łusek ryb. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Mapa myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje im arkusze papieru A1 oraz flamastry. Omawia zasady tworzenia mapy myśli: uczniowie mają na podstawie e‑materiału w graficzny sposób uporządkować oraz zapisać informacje dotyczące rodzajów łusek, cech charakterystycznych poszczególnych rodzajów łusek oraz gatunków ryb, u których one występują. Nauczyciel kontroluje pracę grup, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości uczniów. Po upływie wyznaczonego czasu chętne osoby prezentują mapy myśli wykonane przez swoją grupę.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 6 (dotyczące zagęszczenia pierścieni przyrostu u ryb) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 7 (dotyczące pierścieni przyrostu u łososi), a po upływie wyznaczonego czasu dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie w 4‑osobowych grupach na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Grafika interaktywna” układają pytania do quizu dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską grupę.
Nauczyciel jeszcze raz zadaje pytania z fazy wstępnej lekcji, uczniowie uzupełniają swoje odpowiedzi.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” do podsumowania lekcji.