Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Opowieść o idealnym państwie. Utopia Thomasa More’a

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
Zakres rozszerzony
Lektura uzupełniająca
2) Tomasz Morus, Utopia (fragmenty);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje państwo idealne w wyobrażeniu Thomasa More'a,

  • wymienia zasady panujące na wyspie Utopia,

  • opisuje znane sobie utopijne systemy społeczne lub państwowe,

  • wskazuje niedoskonałości państwa idealnego Tomasza Morusa, patrząc z perspektywy człowieka XXI w.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • rozmowa kierowana.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Opowieść o idealnym państwie. Utopia Thomasa More’a”. Prosi uczestników zajęć o przeczytanie informacji z bloku tekstowego. Poleca także, by uczniowie przypomnieli sobie, jakie znają systemy idealne (państwowe, społeczne).

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel prosi wskazaną (lub chętną) osobę o odczytanie tematu lekcji wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika. Następnie zadaje pytanie: czym charakteryzuje się państwo idealne? Uczniowie odpowiadają swobodnie, wykorzystując informacje zapamiętane z lektury bloku tekstowego. Następnie nauczyciel pyta, jakie idealne systemy społeczne lub organizacje państwowe znają uczniowie? W odpowiedziach mogą pojawić się takie założenia jak: komunizm/socjalizm, demokracja, komuna hipisowska, miasto‑ogród w urbanistyce 20‑lecia międzywojennego i inne. Wszystkie wspomniane systemy są oczywiście kontrowersyjne i nauczyciel poświęca chwilę na rozmowę z uczniami o teoretycznych założeniach i praktycznych realizacjach utopii.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium. Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału w sekcji „Prezentacja multimedialna” oraz poleceniem: 1 i 2 i wspólnie rozwiązują zadanie.

  2. W drugiej części tej fazy lekcji nauczyciel dzieli uczniów na trzy zespoły, które będą pracowały metodą karo. Najpierw każda z grup otrzymuje od nauczyciela 6 pustych kart w kształcie rombu. Następnie formułuje i notuje na kartach 6 zasad dotyczących trzech różnych obszarów funkcjonowania państwa idealnego. Grupa 1: prawa i obowiązki obywateli. Grupa 2: stosunki społeczne. Grupa 3: rządy, sprawowanie władzy. Ostatnią czynnością wykonywaną w tym zadaniu jest ułożenie kart w kształt karo zgodnie z następującym porządkiem: najwyżej znajdzie się karta z najważniejszym postulatem/zasadą, a im niżej, tym zasady będą mniej istotne. Po zakończeniu tej pracy uczniowie przemieszczają się w klasie, zapoznając się z efektami pracy wszystkich grup. Nauczyciel komentuje i ocenia ich działania.

  3. Uczniowie oceniają pomysły zaproponowane przez More'a, w czym może im pomóc wykonanie ćw. 6 z sekcji „Sprawdź się”. Później wykonują inne wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z tej sekcji i wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”. W rozmowie podsumowującej nauczyciel może zadać pytanie: jak w kontekście dzisiejszej lekcji interpretujecie powiedzenie O. Wilde'a: Mapa świata, na której nie ma Utopii, nie jest warta nawet jednego spojrzenia

Praca domowa:

  1. Stwórz projekt własnej Utopii. Wymyśl nazwę oraz zasady panujące w świecie, którego jesteś kreatorem. Zadbaj o stronę wizualną projektu.

Materiały pomocnicze

  • Utopia – rozmowa z prof. Jerzym Szackim, Ninateka.

  • Łukasz Stefaniak, Utopia a demokracja współczesna, „Człowiek w Kulturze” 2008, nr 20.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się