Autor: Anna Juwan

Temat: Przemiana pokoleń a przemiana faz jądrowych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz heteromorficzną przemianę pokoleń na wybranych przykładach.

• Porównasz heteromorficzną i izomorficzną przemianę pokoleń.

• Wyjaśnisz związek przemiany pokoleń organizmów ze zmianą faz jądrowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego;

• metoda JIGSAW.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• małe karteczki, arkusze papieru A1, flamastry, klej.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Przemiana pokoleń a przemiana faz jądrowych”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 (polegającego na dodaniu podpisów do schematu przedstawiającego przemianę pokoleń) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje pytania:
   – Czym jest przemiana pokoleń?
   – Czym jest przemiana faz jądrowych?
   – Jaki jest związek przemiany pokoleń z przemianą faz jądrowych?
   Uzupełnia wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika animację. Każdy uczestnik zajęć wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w multimedium. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup opracowuje jedno zagadnienie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale.
   Grupa I – przemiana izomorficzna;
   Grupa II – przemiana heteromorficzna z dominacją gametofitu;
   Grupa III – przemiana heteromorficzna z dominacją sporofitu.
   Po opracowaniu zagadnień przez każdą z grup nauczyciel prosi uczniów o odliczenie w zespołach do takiej cyfry, jaka jest liczebność uczestników grupy. Jeśli w grupie jest np. pięcioro uczniów, następuje odliczenie do pięciu. Każdy uczeń zapamiętuje swoją cyfrę. Następuje teraz podział na grupy zgodnie z zasadą: jedynki łączą się z jedynkami, dwójki z dwójkami, trójki z trójkami itd. Każdy z uczniów w nowej grupie przedstawia kolegom partię materiału, którą opracował wcześniej (następuje moment właściwego nauczania).
   Nauczyciel prosi o wypisanie na małych kartkach pojęć, jakie uczniowie zapamiętali na dany temat. Grupy porządkują kartki w zbiory, wyszukując połączenia pomiędzy zapisanymi pojęciami. Grupy przyklejają kartki na arkuszu papieru A1, łączą strzałkami, rysują linie i dopisują nowe hasła, tworząc mapę myśli.
   Przedstawiciele grup omawiają swoje mapy myśli. Nauczyciel weryfikuje informacje, w razie potrzeby uzupełnia.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5 (polegające na uzupełnieniu tekstu na temat przemiany pokoleń u sałaty morskiej), nr 6 (polegające na wskazaniu poprawnych zdań dotyczących heteromorficznej przemiany pokoleń z dominacją gametofitu) oraz nr 7 (w którym uczniowie mają za zadanie ocenić, jaka przemiana pokoleń występuje u mchu płonnika) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują polecenie nr 2 („Wyjaśnij różnicę między przemianą heteromorficzną z dominacją gametofitu oraz przemianą heteromorficzną z dominacją sporofitu”) w sekcji „Animacja”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 4 oraz 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy.