Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Warszawa w Lalce i na fotografii z epoki
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
przeanalizuje początki fotografii i słynnych fotografów XIX‑wiecznej Warszawy;
opisze sposób obrazowania przestrzeni w Lalce Bolesława Prusa;
wskaże, z jakich powodów Prus usunął z literackiego obrazu Warszawy wszystkie przejawy rosyjskości.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
galeria zdjęć lub prezentacja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie treści Lalki Bolesława Prusa. Uczniowie przygotowują również album XIX‑wiecznych fotografii Warszawy znalezionych w internecie (lub prezentację tych zdjęć).
Nauczyciel proponuje zainteresowanym osobom, by przygotowały się do dyskusji, w której wystąpią w roli ekspertów. Jedna osoba powinna zostać moderatorem dyskusji. Tematem będzie ujmowanie przestrzeni Warszawy w powieści Prusa oraz na fotografiach.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Prowadzący zajęcia prosi uczniów o zaprezentowanie prac przygotowanych w domu (galeria zdjęć lub prezentacja) wraz z omówieniem.
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.
Dyskusja. Nauczyciel zapowiada, że w roli ekspertów wystąpią w niej osoby, które przygotowały się w domu. Tematem będzie ujmowanie przestrzeni Warszawy w Lalce i na fotografiach. Uczestnicy wypowiadają się na temat miejsc ujętych w powieści, wyjaśniają, czy ma to odzwierciedlenie w rzeczywistości, jakie są podobieństwa i różnice z tymi miejscami ukazanymi na fotografiach. Pozostali uczestnicy zajęć mogą włączać się do dyskusji, zadawać pytania, prosić ekspertów o dodatkowe informacje. Nauczyciel dba o to, by dyskusja przebiegała w przyjaznej atmosferze.
Jako podsumowanie dyskusji może służyć nagranie w sekcji „Audiobook”. Na podstawie zdobytej wiedzy i XIX‑wiecznych fotografii znalezionych w internecie uczniowie wyjaśniają, czym charakteryzują się miejsca w Warszawie, o których mowa w audiobooku.
Faza podsumowująca:
Uczniowie zapoznają się z wykładem ekspertki, a następnie uzasadniają, że Lalka to hołd złożony przez Bolesława Prusa Warszawie. Wyjaśniają również w parach, na czym polega opisanie przez Prusa Warszawy jako miasta obcego i nieprzyjaznego mieszkańcom.
Uczniowie dzielą się na dwie grupy. jedna pracuje nad Ćwiczeniem 1. , a druga wykonuje Ćwiczenie 2. z sekcji „Film”.
Praca domowa:
Wyjaśnij, dlaczego Prus pomija fakt dwujęzyczności szyldów na warszawskich ulicach.
Materiały pomocnicze:
https://culture.pl/pl/wydarzenie/warszawa-lalki-boleslawa-prusa
https://dzieje.pl/rozmaitosci/warszawa-z-lalki-100-lat-po-smierci-boleslawa-prusa
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.