Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Warszawa w Lalce i na fotografii z epoki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przeanalizuje początki fotografii i słynnych fotografów XIX‑wiecznej Warszawy;

• opisze sposób obrazowania przestrzeni w Lalce Bolesława Prusa;

• wskaże, z jakich powodów Prus usunął z literackiego obrazu Warszawy wszystkie przejawy rosyjskości.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• galeria zdjęć lub prezentacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie treści Lalki Bolesława Prusa. Uczniowie przygotowują również album XIX‑wiecznych fotografii Warszawy znalezionych w internecie (lub prezentację tych zdjęć).

2. Nauczyciel proponuje zainteresowanym osobom, by przygotowały się do dyskusji, w której wystąpią w roli ekspertów. Jedna osoba powinna zostać moderatorem dyskusji. Tematem będzie ujmowanie przestrzeni Warszawy w powieści Prusa oraz na fotografiach.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Prowadzący zajęcia prosi uczniów o zaprezentowanie prac przygotowanych w domu (galeria zdjęć lub prezentacja) wraz z omówieniem.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.

2. Dyskusja. Nauczyciel zapowiada, że w roli ekspertów wystąpią w niej osoby, które przygotowały się w domu. Tematem będzie ujmowanie przestrzeni Warszawy w Lalce i na fotografiach. Uczestnicy wypowiadają się na temat miejsc ujętych w powieści, wyjaśniają, czy ma to odzwierciedlenie w rzeczywistości, jakie są podobieństwa i różnice z tymi miejscami ukazanymi na fotografiach. Pozostali uczestnicy zajęć mogą włączać się do dyskusji, zadawać pytania, prosić ekspertów o dodatkowe informacje. Nauczyciel dba o to, by dyskusja przebiegała w przyjaznej atmosferze.

3. Jako podsumowanie dyskusji może służyć nagranie w sekcji „Audiobook”. Na podstawie zdobytej wiedzy i XIX‑wiecznych fotografii znalezionych w internecie uczniowie wyjaśniają, czym charakteryzują się miejsca w Warszawie, o których mowa w audiobooku.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zapoznają się z wykładem ekspertki, a następnie uzasadniają, że Lalka to hołd złożony przez Bolesława Prusa Warszawie. Wyjaśniają również w parach, na czym polega opisanie przez Prusa Warszawy jako miasta obcego i nieprzyjaznego mieszkańcom.

2. Uczniowie dzielą się na dwie grupy. jedna pracuje nad Ćwiczeniem 1. , a druga wykonuje Ćwiczenie 2. z sekcji „Film”.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, dlaczego Prus pomija fakt dwujęzyczności szyldów na warszawskich ulicach.

Materiały pomocnicze:

• https://culture.pl/pl/wydarzenie/warszawa-lalki-boleslawa-prusa

• https://dzieje.pl/rozmaitosci/warszawa-z-lalki-100-lat-po-smierci-boleslawa-prusa

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.