Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Klęska Jeziora Aralskiego
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
2) ocenia wpływ wielkich inwestycji hydrologicznych (np. Zapory Trzech Przełomów na Jangcy, Wysokiej Tamy na Nilu, zapory na rzece Omo zasilającej Jezioro Turkana) na środowisko geograficzne.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia istotę klęski Jeziora Aralskiego,
podaje przyczyny klęski Jeziora Aralskiego,
wymienia skutki klęski Jeziora Aralskiego,
ocenia skutki wprowadzenia głównego programu rewitalizacji Jeziora Aralskiego.
Strategie nauczania: konektywizm
Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, JIGSAW
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Bielecki R., Jezioro Aralskie – największa katastrofa ekologiczna minionego stulecia, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica” 2010, t. 1, s. 6–13.
Rzymski P., Klimaszyk P., Solidarność dla Jeziora Aralskiego. Jakie są skutki największej katastrofy ekologicznej ubiegłego wieku?, 10.03.2019, polityka.pl (dostęp 15.09.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie mają za zadanie przygotować artykuły naukowe, popularnonaukowe, książki, źródła internetowe i inne źródła informacji geograficznej na temat Jeziora Aralskiego: cech, genezy, charakterystyki itp.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).
Sprawdzenie zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat ostatniej lekcji.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat przygotowanych materiałów dotyczących Jeziora Aralskiego.
Następnie nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Każda z grup siada w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu w klasie i dostaje od nauczyciela przydzielone pytanie. Jeżeli lekcja nie odbywa się w pracowni komputerowej, wówczas uczniowie powinni mieć do dyspozycji tablety lub smartfony, na których będą mogli zapoznać się z e‑materiałem (filmem edukacyjnym i częścią „Przeczytaj”). Pytania dla grup (po jednym dla każdej) zawarte są w części z filmem edukacyjnym.
Po zakończonej pracy nauczyciel tworzy nowe grupy w taki sposób, żeby w nowej grupie znalazła się przynajmniej jedna osoba z każdej z pierwotnych grup. Nowe grupy siadają w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu. W przypadku mniejszej liczebności klasy należy utworzyć mniejszą liczbę pierwotnych grup.
Zadaniem uczniów w nowo utworzonych grupach jest przekazanie swojej wiedzy, czyli tego, co ustalili w poprzednich grupach, swoim kolegom i koleżankom. Ich zadaniem jest tak naprawdę nauczyć pozostałych członków swojej nowej grupy danego fragmentu materiału.
Po zakończonym zadaniu uczniowie wracają do pierwotnych zespołów i wymieniają się zdobytymi informacjami.
Następnie nauczyciel układa pięć pytań konkursowych. Każda z grup zapisuje odpowiedzi w zeszycie. Po zakończonym zadaniu nauczyciel sprawdza odpowiedzi. Wygrywa ta grupa, która odpowiedziała najlepiej na postawione pytania.
Następnie uczniowie wykonują w grupach polecenia z bloku „Przeczytaj”. Po zakończeniu zadania następuje klasowa dyskusja.
Nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je.
Faza podsumowująca
Nauczyciel krótko przypomina najważniejsze informacje.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach, nagradza zwycięską grupę i przypomina cele zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Stworzenie mapy myśli obrazującej syntezę treści e‑materiału.
Stworzenie krzyżówki związanej z omawianym podczas lekcji tematem.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film może posłużyć zarówno w trakcie lekcji (w fazie realizacyjnej i podsumowującej), jak i przed lekcją (do strategii odwróconej klasy) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej, a także na innych lekcjach dotyczących relacji człowiek – środowisko (zakres podstawowy: XIII. 3, XIII. 8, XIII. 10)