Autor: Michał Sempołowicz

Przedmiot: historia

Temat: Judaizm – religia jednego Boga

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, klasa

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje proces kształtowania się judaizmu.

• przedstawia najważniejsze zasady judaizmu.

• wskazuje symbole judaizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja,

• mapa myśli,

• kula śniegowa.

Formy pracy:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputer z głośnikiem i dostępem do internetu,

• rzutnik oraz tablica (lub tablica interaktywna),

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia cel lekcji: Dowiecie się, jak powstał judaizm, jakie są jego najważniejsze zasady i symbole. Poznacie też niektóre święta i zwyczaje żydowskie.

2. Nauczyciel nawiązuje do posiadanej już przez uczniów wiedzy dotyczącej judaizmu. Inicjuje dyskusję i pyta uczniów:

• Czy znacie jakiś symbol religijny Żydów albo zasadę judaizmu?

• Jak myślicie, dlaczego od piątku po południu do popołudnia w sobotę w Jerozolimie nie jeździ komunikacja miejska?

• Kto był w synagodze albo widział jej zrekonstruowane wnętrze w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin? Jak synagoga wygląda w środku?

Innym wariantem jest prezentacja przez nauczyciela eksponatu, np. jarmułki lub menory, i rozmowa z uczniami na temat symboli judaizmu. Jeśli nauczyciel uzna za stosowne, może poczęstować uczniów macą. Ewentualnie nauczyciel może wykorzystać materiały zawarte w grze edukacyjnej „Wolność, godność i niepodległość” (misja „Poznaj wiele kultur i wyznań RP”, wnętrze synagogi).

3. Nauczyciel przypomina, że z judaizmu wywodzi się chrześcijaństwo, a kultura chrześcijaństwa była fundamentem, na którym powstawała Europa. Podkreśla, że wartości wywodzące się z tych religii są uznawane przez ludzi wierzących i niewierzących. Pyta uczniów: W jakim ważnym polskim dokumencie możemy znaleźć zapis o tych wartościach i jak on brzmi? Prosi chętnego/wybranego ucznia o przeczytanie fragmentu na głos.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel podkreśla, że judaizm przejawia się w wielu sferach życia codziennego Żydów, co wynika z ich historii. Zapisuje na środku tablicy słowo „judaizm”. Poleca, aby uczniowie zapoznali się indywidualnie z teksem w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału, a następnie zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do niego. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.

2. W kolejnym kroku jeden z uczniów staje przy tablicy, a pozostali kolejno podają po jednym zapamiętanym lub zapisanym haśle związanym ze słowem „judaizm”. Uczeń zapisuje je na tablicy, tworząc mapę pojęć związanych z judaizmem. Jeśli brakuje ważnych pojęć, nauczyciel naprowadza na nie uczniów. Wśród wymienionych pojęć powinny się znaleźć takie hasła jak m.in. szabat, Tora, synagoga, rabin, menora, tałes, jarmułka. Nauczyciel rozmawia z uczniami o zapisanych pojęciach w celu upewnienia się, czy dobrze je rozumieją, i utrwalenia nowej wiedzy.

3. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym załączonym do e‑materiału. Po emisji w parach wykonują polecenie nr 3” „Przedstaw definicję nazwy „archeologia biblijna” na przykładzie starożytnego miasta Jerycha”. Wybrana para przedstawia propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, dopowiadając istotne z ich punktu widzenia informacje.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Uzupełniają też plan synagogi (ćwiczenie 4). Wspólnie z nauczycielem omawiają odpowiedzi.

5. Nauczyciel informuje uczniów, że będą poszukiwać odpowiedzi na pytanie: „Które zasady zawarte w Dekalogu są waszym zdaniem uniwersalne i dlaczego?”. Mówi, że uczniowie będą pracowali metodą kuli śniegowej.

a) Najpierw indywidualnie opracują odpowiedź na zadane pytanie.

b) Potem połączą się w pary, porównają swoje propozycje i spiszą na osobnej kartce listę swoich wspólnych rozwiązań.

c) Następnie uczniowie zgromadzą się w czwórkach i w podobny sposób skonfrontują swoje stanowiska, a zebrane rozwiązania zapiszą na nowej kartce.

d) W dalszej części uczniowie połączą się w jeszcze liczniejsze grupy, aż wobec postawionego problemu wypowie się cała klasa. Wszystkie uzgodnione na forum całej klasy odpowiedzi wraz z argumentami zostaną zapisane na tablicy.

Po wykonaniu zadania i ustaleniu wspólnie przez uczniów odpowiedzi nauczyciel weryfikuje ją i w razie potrzeby uzupełnia.

6. Uczniowie wykonują ćwiczenie 8, razem z nauczycielem omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Na koniec zajęć nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

• Dziś nauczyłem się…

• Zrozumiałem, że…

• Zaskoczyło mnie…

• Dowiedziałem się…

• Łatwe było dla mnie…

• Trudne było dla mnie…

Dwa ostatnie zdania oceniają trudność omawianego zagadnienia; dzięki nim uczeń dokonuje samooceny swoich wiadomości i umiejętności.

2. Na zakończenie nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć i dokonuje oceny pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Zastanów się, jakie są najważniejsze różnice między ortodoksyjnym a liberalnym judaizmem. Poszukaj informacji i wynotuj najważniejsze punkty. Uzupełnij swoją wiedzę, wykonując ćwiczenie 5.

2. Zapoznaj się ze spacerem wirtualnym po synagodze w Łęcznej, a następnie wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

Biblia i jej kultura. Stary Testament, pod red. Michela Quesnela i Philippe Grusona, tł. Jolanta Domańska‑Gruszka, Anna Loba, Patrycja Tomczak, Ząbki 2008.

Chrostowski W., Judaizm jako religia Księgi, Kwartalnik “Życie Duchowe” 51/2007, wersja internetowa: mateusz.pl

Johnson P., Historia Żydów, Kraków 2000.

Liverani M., Nie tylko Biblia. Historia starożytnego Izraela, przekł. Jakub Puchalski, red. nauk. Łukasz Niesiołowski‑Spanò, Warszawa 2010.

Unterman A., Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, przeł. Olga Zienkiewicz. Adres Wydaw, Warszawa 2014.

Unterman A., Żydzi. Wiara i życie, przeł. Janusz Zabierowski, Warszawa 2005.

Warzecha J., Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.

Żydowski Instytut Historyczny, „Polski Słownik Judaistyczny”, www.jhi.pl

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny oraz zawartość spaceru wirtualnego mogą zostać wykorzystane przez uczniów do przygotowania prezentacji będącej podsumowaniem lekcji.