Dla nauczyciela
Autorka: Marzenna Śliwka
Przedmiot: Język polski
Temat: Samotność bohaterów Dżumy w kontekście filozofii egzystencjalnej
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
charakteryzuje bohaterów Dżumy Alberta Camusa,
opisuje postawy bohaterów powieści wobec epidemii,
opisuje koncepcję człowieka ukazaną w Dżumie w kontekście idei egzystencjalizmu,
dostrzega powiązania między mitycznym Syzyfem a Bernardem Rieux
redaguje tekst o charakterze argumentacyjnym, odpowiadając na pytanie: Co jest ważniejsze - szczęście jednostki czy ludzkości?
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
podająca.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Samotność bohaterów Dżumy w kontekście filozofii egzystencjalnej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi uczniów o wypowiedzi na temat:
a) Czym jest dla Was samotność?
b) Jakie są przyczyny samotności człowieka?
c) Co może być skutkiem tego, że człowiek czuje się samotny?
Uczniowie zabierają głos, a nauczyciel podsumowuje wszystkie wypowiedzi. Zwraca uwagę na fakt, że istotą bycia samotnym jest brak poczucia więzi emocjonalnej z innymi ludźmi.
Można też odwołać się do sytuacji pandemicznej i zapytać, jak uczniowie radzą sobie z poczuciem samotności wywołanym przymusową izolacją.
Faza realizacyjna:
Praca w parach. Uczniowie mają za zadanie znaleźć w Internecie kilka sentencji na temat samotności. Chętni czytają przykłady. Nauczyciel cytuje fragment wypowiedzi: „Samotność jest przyjemnością dla tych, którzy jej pragną, i męką dla tych, co są do niej zmuszeni” (W. Tatarkiewicz). Uczniowie dzielą się swoimi przemyśleniami, odwołując się do własnych doświadczeń, obserwacji i lektury.
Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby w parach wykonać polecenie 1 i 2 z sekcji: „Mapa myśli”. Niektórzy uczniowie prezentują propozycje odpowiedzi, a pozostali ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby udziela informacji zwrotnej.
Praca indywidualna. Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 i 2, a następnie zostają omówione propozycje rozwiązań.
Praca w grupach. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup. Każda z grup losuje nazwisko jednego z bohaterów: Bernard Rieux, Raymond Rambert, Jean Tarrou, Joseph Grand, Ojciec Paneloux, Cottard. Poszczególne grupy wykonują na osobnych kartach ćwiczenia 3, 4, 5 i 8 (sekcja: „Sprawdź się”), koncentrując się wyłącznie na jednym bohaterze. Warto, aby uczestnicy przygotowali cytaty, korzystając z powieści Camusa (inne niż przytoczone w ćwiczeniu w sekcji „Sprawdź się”). Po upływie określonego czasu wszystkie karty zostają powieszone w widocznym miejscu, a lider prezentuje efekty pracy grupy. Nauczyciel zadaje pytania, ewentualnie prosi członków grup o uzupełnienie wypowiedzi.
Faza podsumowująca:
Po wysłuchaniu prezentacji uczniowie samodzielnie budują wypowiedź argumentacyjną na temat: Postawa którego z bohaterów jest Ci najbliższa? Nauczyciel prosi chętnych uczniów o przedstawienie swojego zdania. W tym miejscu warto również zadać pytanie: Który z zaprezentowanych bohaterów przypomina Wam postać mitologiczną (Syzyfa)? Dlaczego?
Praca domowa:
Wybierz jeden z tematów i zredaguj wypowiedź argumentacyjną:
a) Na podstawie Dżumy Alberta Camusa i dwóch innych tekstów literackich rozważ problem: Co jest ważniejsze – szczęście jednostki czy ludzkości?
b) Na podstawie Dżumy Alberta Camusa, wybranego filmu i własnych obserwacji wypowiedz się na temat: Człowiek w świecie ogarniętym zarazą.Zadanie dodatkowe (dla chętnych): Przeczytaj Miasto ślepców José Saramago. Zwróć uwagę na postawy bohaterów wobec epidemii. Zastanów się nad analogią między utworem Saramago a utworem Camusa.
Materiały pomocnicze:
Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.
Waleria Szydłowska, Camus, Warszawa 2002.
Albert Camus, Dżuma, Warszawa 2017.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.