Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Samotność bohaterów Dżumy w kontekście filozofii egzystencjalnej

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
2) rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych, rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie wypowiedzi o różnym charakterze;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
Lektura obowiązkowa
38) Albert Camus, Dżuma;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • charakteryzuje bohaterów Dżumy Alberta Camusa,

  • opisuje postawy bohaterów powieści wobec epidemii,

  • opisuje koncepcję człowieka ukazaną w Dżumie w kontekście idei egzystencjalizmu,

  • dostrzega powiązania między mitycznym Syzyfem a Bernardem Rieux

  • redaguje tekst o charakterze argumentacyjnym, odpowiadając na pytanie: Co jest ważniejsze - szczęście jednostki czy ludzkości?

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • podająca.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Samotność bohaterów Dżumy w kontekście filozofii egzystencjalnej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o wypowiedzi na temat:
    a) Czym jest dla Was samotność?
    b) Jakie są przyczyny samotności człowieka?
    c) Co może być skutkiem tego, że człowiek czuje się samotny?
    Uczniowie zabierają głos, a nauczyciel podsumowuje wszystkie wypowiedzi. Zwraca uwagę na fakt, że istotą bycia samotnym jest brak poczucia więzi emocjonalnej z innymi ludźmi.
    Można też odwołać się do sytuacji pandemicznej i zapytać, jak uczniowie radzą sobie z poczuciem samotności wywołanym przymusową izolacją.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w parach. Uczniowie mają za zadanie znaleźć w Internecie kilka sentencji na temat samotności. Chętni czytają przykłady. Nauczyciel cytuje fragment wypowiedzi: „Samotność jest przyjemnością dla tych, którzy jej pragną, i męką dla tych, co są do niej zmuszeni” (W. Tatarkiewicz). Uczniowie dzielą się swoimi przemyśleniami, odwołując się do własnych doświadczeń, obserwacji i lektury.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby w parach wykonać polecenie 1 i 2 z sekcji: „Mapa myśli”. Niektórzy uczniowie prezentują propozycje odpowiedzi, a pozostali ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby udziela informacji zwrotnej.

  3. Praca indywidualna. Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 i 2, a następnie zostają omówione propozycje rozwiązań.

  4. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup. Każda z grup losuje nazwisko jednego z bohaterów: Bernard Rieux, Raymond Rambert, Jean Tarrou, Joseph Grand, Ojciec Paneloux, Cottard. Poszczególne grupy wykonują na osobnych kartach ćwiczenia 3, 4, 5 i 8 (sekcja: „Sprawdź się”), koncentrując się wyłącznie na jednym bohaterze. Warto, aby uczestnicy przygotowali cytaty, korzystając z powieści Camusa (inne niż przytoczone w ćwiczeniu w sekcji „Sprawdź się”). Po upływie określonego czasu wszystkie karty zostają powieszone w widocznym miejscu, a lider prezentuje efekty pracy grupy. Nauczyciel zadaje pytania, ewentualnie prosi członków grup o uzupełnienie wypowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Po wysłuchaniu prezentacji uczniowie samodzielnie budują wypowiedź argumentacyjną na temat: Postawa którego z bohaterów jest Ci najbliższa? Nauczyciel prosi chętnych uczniów o przedstawienie swojego zdania. W tym miejscu warto również zadać pytanie: Który z zaprezentowanych bohaterów przypomina Wam postać mitologiczną (Syzyfa)? Dlaczego?

Praca domowa:

  1. Wybierz jeden z tematów i zredaguj wypowiedź argumentacyjną:
    a) Na podstawie Dżumy Alberta Camusa i dwóch innych tekstów literackich rozważ problem: Co jest ważniejsze – szczęście jednostki czy ludzkości?
    b) Na podstawie Dżumy Alberta Camusa, wybranego filmu i własnych obserwacji wypowiedz się na temat: Człowiek w świecie ogarniętym zarazą.

    Zadanie dodatkowe (dla chętnych): Przeczytaj Miasto ślepców José Saramago. Zwróć uwagę na postawy bohaterów wobec epidemii. Zastanów się nad analogią między utworem Saramago a utworem Camusa.

Materiały pomocnicze:

  • Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.

  • Waleria Szydłowska, Camus, Warszawa 2002.

  • Albert Camus, Dżuma, Warszawa 2017.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.