Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Moda językowa we współczesnej polszczyźnie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega moda językowa,

• wskazuje etapy funkcjonowania wyrazów modnych w języku,

• ocenia celowość używania modnych wyrazów,

• analizuje język współczesnych użytkowników polszczyzny, wskazując w nim wyrazy modne,

• ocenia skuteczność komunikacyjną wypowiedzi, w których zastosowano wyrazy modne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Moda językowa we współczesnej polszczyźnie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Poleca także, by uczniowie przez kilka dni zgromadzili słowa, które usłyszą w swoim otoczeniu, a które ich zdaniem są modne.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od pytań: Co to znaczy, że jakiś wyraz jest modny? Jakie wyrazy, które słyszycie w Waszym otoczeniu, można by nazwać modnymi? Uczniowie podają swoje przykłady, a jedna osoba zapisuje je na tablicy. Następnie porządkuje je w formę piramidy, której podstawę tworzą wyrazy pojawiające się najczęściej wśród propozycji przygotowanych przez uczniów. Nauczyciel pyta, jakie wnioski można wyciągnąć z frekwencji zanotowanych wyrazów.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla prezentację z e‑materiału, a wskazane osoby odczytują przytoczone w niej przykłady wyrazów modnych. Nauczyciel pyta, czy uczniowie używają tych słów w codziennej komunikacji i czy odczuwają je jako poprawne lub niepoprawne. Komentuje wypowiedzi uczestników zajęć.

2. Prowadzący wyświetla kolejno ćw. 1–4 z sekcji „Sprawdź się”, uczniowie odpowiadają wspólnie, a nauczyciele sprawdza poprawność ich odpowiedzi.

3. Później nauczyciel prosi, by uczestnicy zajęć podzieli się na dwie grupy; pierwsza wykonuje ćw. 5. i 8., a druga 6. i 7. z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie prezentują propozycje odpowiedzi i omawiają je wspólnie z nauczycielem.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat mody językowej. Pyta: Czy można jednoznacznie ocenić zjawisko mody językowej? Dlaczego? Uczniowie odpowiadają, wykorzystując wiedzę zdobytą podczas lekcji oraz własne doświadczenia językowe.

Praca domowa:

1. Sformułuj wypowiedź pisemną, w której odpowiesz na pytanie: Czy moda językowa to zjawisko pozytywne, czy negatywne? Omów zagadnienie na podstawie e‑materiału oraz wybranego tekstu kultury albo własnych doświadczeń językowych.

Materiały pomocnicze:

• Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

• Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, Warszawa 2006.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna”
  do przygotowania się do lekcji powtórkowej.