Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Moda językowa we współczesnej polszczyźnie
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
wyjaśnia, na czym polega moda językowa,
wskazuje etapy funkcjonowania wyrazów modnych w języku,
ocenia celowość używania modnych wyrazów,
analizuje język współczesnych użytkowników polszczyzny, wskazując w nim wyrazy modne,
ocenia skuteczność komunikacyjną wypowiedzi, w których zastosowano wyrazy modne.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
praca z tekstem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Moda językowa we współczesnej polszczyźnie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Poleca także, by uczniowie przez kilka dni zgromadzili słowa, które usłyszą w swoim otoczeniu, a które ich zdaniem są modne.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Nauczyciel rozpoczyna lekcję od pytań: Co to znaczy, że jakiś wyraz jest modny? Jakie wyrazy, które słyszycie w Waszym otoczeniu, można by nazwać modnymi? Uczniowie podają swoje przykłady, a jedna osoba zapisuje je na tablicy. Następnie porządkuje je w formę piramidy, której podstawę tworzą wyrazy pojawiające się najczęściej wśród propozycji przygotowanych przez uczniów. Nauczyciel pyta, jakie wnioski można wyciągnąć z frekwencji zanotowanych wyrazów.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel wyświetla prezentację z e‑materiału, a wskazane osoby odczytują przytoczone w niej przykłady wyrazów modnych. Nauczyciel pyta, czy uczniowie używają tych słów w codziennej komunikacji i czy odczuwają je jako poprawne lub niepoprawne. Komentuje wypowiedzi uczestników zajęć.
Prowadzący wyświetla kolejno ćw. 1–4 z sekcji „Sprawdź się”, uczniowie odpowiadają wspólnie, a nauczyciele sprawdza poprawność ich odpowiedzi.
Później nauczyciel prosi, by uczestnicy zajęć podzieli się na dwie grupy; pierwsza wykonuje ćw. 5. i 8., a druga 6. i 7. z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie prezentują propozycje odpowiedzi i omawiają je wspólnie z nauczycielem.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat mody językowej. Pyta: Czy można jednoznacznie ocenić zjawisko mody językowej? Dlaczego? Uczniowie odpowiadają, wykorzystując wiedzę zdobytą podczas lekcji oraz własne doświadczenia językowe.
Praca domowa:
Sformułuj wypowiedź pisemną, w której odpowiesz na pytanie: Czy moda językowa to zjawisko pozytywne, czy negatywne? Omów zagadnienie na podstawie e‑materiału oraz wybranego tekstu kultury albo własnych doświadczeń językowych.
Materiały pomocnicze:
Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, Warszawa 2006.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna”
do przygotowania się do lekcji powtórkowej.