Dla nauczyciela
Autor: Bożena Święch
Przedmiot: Język polski
Temat: Warsztaty interpretacyjne. Modernistyczne wyobrażenia o duszy i człowieku – Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, W pustce
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
analizuje wiersz Kazimierza Przerwy‑Tetmajera W pustce;
wykorzystuje w interpretacji wiersza W pustce funkcjonalne konteksty;
redaguje pisemne uzasadnienie tezy interpretacyjnej wiersza;
odczytuje sens utworów Stanisława Koraba‑Brzozowskiego Próżnia i Leopolda Staffa Poczucie pełni.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Warsztaty interpretacyjne. Modernistyczne wyobrażenia o duszy i człowieku – Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, W pustce”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel dzieli klasę na 6 grup i każdej daje kopertę z wierszem Kazimierza Przerwy‑Tetmajera W pustce pociętym na poszczególne słowa. Proponuje uczniom ułożenie wiersza, który będzie się składał ze wszystkich słów zamieszczonych w kopercie i zatytułowanie utworu, który powstał.
Grupy prezentują efekty swojej pracy, uzasadniają układ wiersza, jego treść i zaproponowany tytuł.
Nauczyciel komentuje efekty pracy grup i podaje cel zajęć oraz temat.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Wybrany uczeń odczytuje głośno wiersz W pustce, pozostali uczniowie wykonują polecenie 2 z sekcji Schemat, wypisują z wiersza frazy, słowa, które uznają za kluczowe do jego poprawnej interpretacji.
Analiza i interpretacja tekstu. Klasa zostaje podzielona na zespoły 5–6‑osobowe. Każda grupa dostaje zestaw poleceń do opracowania:
- Wstępne rozpoznanie. Określenie elementów świata przedstawionego w analizowanym wierszu, interpretacja tytułu.
- Uzupełnienie tabeli porządkującej wiedzę o osobie mówiącej, świecie przedstawionym i relacjach osoby i świata. Wypisanie z wiersza odpowiednich cytatów i określeń.
- Odczytanie funkcji zastosowanych w utworze środków artystycznego wyrazu, wykonanie polecenia 4 związanego z rozpoznawaniem środków artystycznego wyrazu i ich funkcji.
- Identyfikacja problemu poruszonego w wierszu: sformułowanie notatki z tezą interpretacyjną, przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną, zawartymi w niej wierszami Stanisława Koraba‑Brzozowskiego Próżnia i Leopolda Staffa Poczucie pełni. Odczytując sens utworów w kontekście zacytowanego komentarza akademickiego, uzasadniają, że oba utwory stanowią głos w dyskursie o pejzażu duchowym poetów Młodej Polski. Wymieniają podobieństwa i różnice dotyczące wierszy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel dyktuje uczniom tezę i prosi, aby na podstawie wiedzy zdobytej w czasie lekcji indywidualnie zredagowali jej pisemne uzasadnienie: W pustce to zapis bolesnego doświadczenia tęsknoty za sensem życia i wiarą w Boga.
Wybrani uczniowie odczytują swoje uzasadnienia tezy.
Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej, komentuje aktywność grup i jakość pracy indywidualnej.
Praca domowa:
Napisz wypowiedź argumentacyjną, w której uzasadnisz słuszność tezy: Pejzaż realny stał się w wierszu Kazimierza Przerwy‑Tetmajera W pustce pretekstem do pokazania „pejzażu wewnętrznego”.
Materiały pomocnicze:
Maria Podraza‑Kwiatkowska, Młodopolskie konstrukcje przestrzeni, [w:] Somnambulicy‑dekadenci‑herosi,Kraków‑Wrocław 1985.
Janusz Sławiński, Analiza dzieła literackiego, [hasło w:] Słownik terminów literackich, /cite> red. J. Sławiński, Wrocław 1989.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.