Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Temat: Czym różni się korozja od pasywacji?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum – zakres podstawowy i zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa

Zakres rozszerzony:

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

6) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcia: korozja, pasywacja, rdza, patyna;

• analizuje czynniki przyspieszające proces korozji;

• wymienia różnice między zjawiskiem korozji i pasywacji.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• drzewko decyzyjne;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących;

• technika gadająca ściana.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania zawarte w e‑materiale, np.: Czy wiesz, jak nazywa się proces niszczenia materiałów pod wpływem otaczającego środowiska? Jaka jest różnica między korozją a pasywacją? Jakie znaczenie mają te terminy w kontekście wykorzystywania metali przez człowieka?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z  uczniami ustala cele.

3. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęć: korozja i pasywacja.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują w e‑materiale tekst, schematy i ilustracje dotyczące korozji oraz pasywacji. Nauczyciel poleca uczniom, by zwrócili uwagę na wyjaśnienie pojęć, wzory sumaryczne związków, równania reakcji, nazwy metali, które wiążą się z korozją lub pasywacją. Powrót do burzy mózgów z fazy wstępnej i konfrontacja znaczenia pasywacji i korozji.

2. Nauczyciel poleca uczniom samodzielną pracę z medium bazowym – grafika interaktywna. Uczniowie analizują medium, zapoznają się z pojęciami: korozji i pasywacji. Następnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując zadania załączone do medium bazowego.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i zadaje uczniom pytanie „Co koroduje, a co ulega pasywacji?” W tym celu zapisuje na tablicy symbole pierwiastków chemicznych (np. Ag, Fe, Na, Ca, Al, Ni, Cr, Ir ) oraz nazwy materiałów/przedmiotów (np.gwóźdź, puszka, rower). Uczniowie w zeszytach dokonują podziału pierwiastków i przedmiotów, po czym chętni uczniowie przedstawiają swoje propozycje z podaniem argumentacji dokonanego podziału.

4. Nauczyciel wprowadza metodę drzewka decyzyjnego, jako metodę graficznego zapisu dyskusji uczniów pozwalającą na podejmowanie decyzji w sytuacji problemowej, gdy trzeba dokonać wartościujących osądów, połączonych z krytycznym myśleniem.

5. Nauczyciel zapisuje na tablicy problem do rozwiązania: „Który z procesów, korozja czy pasywacja, pociąga za sobą większe straty ekonomiczne w gospodarce człowieka?” Prowadzący zajęcia rozdaje grupom schemat drzewka decyzyjnego i omawia sposób graficznego zapisu dyskusji. Podopieczni mają za zadanie podjąć decyzję i uzupełnić rubryki drzewa decyzyjnego, przedstawić możliwe rozwiązania, a także pozytywne i negatywne skutki. Uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału.

6. Liderzy grup prezentują wyniki prac uczniowskich z zastosowaniem techniki gadająca ściana i kierując się wartościami prezentowanymi przez członków zespołu uzasadniają ostateczną decyzję grupy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np.:

• Co to jest rdza?

• Na czym polega pasywacja metalu?

• W jakich warunkach przebiega pasywacja glinu?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Na całym świecie bezpośrednie koszty korozji szacowane są na biliony dolarów. Jak podaje Światowa Organizacja Korozji (WCO) (http://corrosion.org) roczny koszt korozji na całym świecie można oszacować obecnie na 1,8 bilionów dolarów. Organizacja zachęca do poszukiwania metod ochrony materiałów przed korozją.

   Polecenie:
   Wyobraź sobie, że jesteś członkiem WCO. Zaprojektuj ulotkę, na której przedstawisz sposoby zapobiegania korozji.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia zamieszczone w e‑materiale – Sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest rdza?

• Na czym polega pasywacja metalu?

• W jakich warunkach przebiega pasywacja glinu?

2. Nauczyciel przygotowuje również arkusze do pracy metodą drzewka decyzyjnego, zamieszczając w nim graficznie (w kształcie drzewa): sytuację wymagającą podjęcia decyzji, możliwe rozwiązania, skutki: pozytywne i negatywne.