Dla nauczyciela
Autor: Małgorzata Kosińska‑Pułka
Przedmiot: Język polski
Temat: Gatunki starożytnej poezji lirycznej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
usystematyzuje wiedzę na temat wybranych gatunków poezji lirycznej;
scharakteryzuje gatunki starożytnej poezji lirycznej;
rozpozna i omówi cechy gatunkowe w tekstach poetyckich.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel inicjuje rozmowę o tym, czy pojęcia „poeta” i „liryk” są synonimami. Uczniowie w swobodnej dyskusji podają swoje argumenty.
Chętna osoba odczytuje na głos słowa wprowadzenia do lekcji (jako zakończenie dyskusji): We współczesnych badaniach nad literaturą za takie się je uznaje. Jednak w starożytnej Grecji poezja i liryka miały nieco odmienny zakres znaczeniowy: za poezję uważano wszystkie utwory pisane wierszem (mową wiązaną), a więc także te, które dziś zaliczamy do epiki i dramatu. Dlatego w starożytnej literaturze można wyróżnić poezję epicką, dramatyczną i liryczną. W obrębie tej ostatniej powstało wiele gatunków, z których część istnieje do dziś.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym, mapą myśli, zwracają uwagę na główne kryteria podziału stosowane do rozróżniania tych gatunków. Dzielą wymienione w multimedium gatunki liryczne na te, które mogą podejmować dowolną tematykę, oraz te, które wiążą się z określonymi tematami.
Uczniowie zapoznają się z umieszczonymi w sekcji „Przeczytaj” informacjami. Następnie wykonują umieszczone w e‑materiale ćwiczenia interaktywne:
- charakteryzują podmiot liryczny i adresata lirycznego wybranego wiersza;
- określają przynależność gatunkową tekstów;
- odnajdują fragmenty wskazujące na to, do jakiej liryki należy wiersz.Nauczyciel rozsypuje na biurku kartki z cytatami z wybranych utworów z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie losują je i krótko omawiają właściwości gatunkowe wybranego przykładu.
Faza podsumowująca:
Uczniowie w parach pracują nad ćwiczeniem 8: Który spośród wymienionych utworów: Safony [Tym się konnica zdaje najpiękniejsza...], Anakreonta [Eros spojrzał na mą brodę...], Symonidesa [Bo – bez rozkoszy – jakież życie...] i Pindara Dytyramb dla Ateńczyków – ma cechy hymnu? Odpowiedź uzasadnij w krótkim tekście, koniecznie przywołując odpowiednie fragmenty wiersza.
W podsumowaniu lekcji nauczyciel może zadać następujące pytania:
- Jakie są kryteria podziału liryki?
- Jakie potrafisz wymienić gatunki starożytnej poezji lirycznej i czym się one charakteryzują?
Praca domowa:
Dokonaj interpretacji jednego z dwóch zamieszczonych w zadaniu utworów. Uwzględnij przynależność gatunkową wybranego przez ciebie dzieła.
Praca domowa z e‑materiału.
Materiały pomocnicze:
Jerzy Danielewicz, Wstęp, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, Wrocław 1988.
S. Stabryła, Starożytna Grecja, Warszawa 1988, Biblioteka „Polonistyki”.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.