Sprawdź się

Teksty do ćwiczeń

Safona (VII/VI w. p.n.e.) – poetka grecka pochodząca z wyspy Lesbos, autorka wierszy poświęconych miłości, przemijaniu, znaczeniu poezji

Safona [Tym się konnica zdaje najpiękniejsza]

Tym się konnica zdaje najpiękniejsza
na czarnej ziemi, tamtym znów piechota,
innym okręty. Ja to nazwę pięknym,
co zachwyt budzi.

Wszyscy tę prawdę pojmą. I HelenaHelenaHelena,
chociaż ze wszystkich kobiet najpiękniejsza
dla niej rzuciła małżonka, wśród ludzi
najzacniejszego,

tego co Troję przywiódł do upadku.
Na córkę i rodziców nie zważała,
lecz dała się prowadzić swej miłości
w daleką drogę.

Kobiety łatwo ogarnia uczucie,
gdy myślą o tym co w nich zachwyt budzi.
I mnie dziś czułość piękną Anaktorię
wspominać każe,

której chód lekki ujrzeć bym pragnęła
I twarz tak jasną, piękniejszą niż wszystkie
rydwany LidiiLidiaLidii, niż jej świetne wojska
wspaniale zbrojne.

Wiem, że nie można zakosztować w życiu
wszelkiego dobra. Trzeba raczej wybrać
rzecz upragnioną niż tę, którą łatwiej 
przyjdzie zapomnieć.

2 Źródło: Safona, [Tym się konnica zdaje najpiękniejsza], [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Brzostowska, Wrocław 1984, s. 37–38.
Helena
Lidia

Anakreont (ok. 570–485) – pochodzący z wyspy Teos grecki poeta, autor utworów o tematyce biesiadnj i refleksyjnej

Anakreont [Eros spojrzał na mą brodę]

ErosErosEros spojrzał na mą brodę
Przetykaną srebrnymi nitkami,
Owiał mnie skrzydeł złocistym powiewem
I – w dal uleciał...

3 Źródło: Anakreont, [Eros spojrzał na mą brodę], [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 101.
Eros
[Głazem niegdyś córka Tantala]

Głazem niegdyś córka TantalaTanatalacórka Tantala
Na frygijskich stanęła pagórkach,
Córka PandionaPandionaCórka Pandiona – jaskółką
Śmignęła wysoko w powietrze.

Ja zaś chciałbym być zwierciadłem,
Byś patrzyła we mnie stale;
Chciałbym zostać twoją suknią,
Abyś zawsze mnie nosiła;

Pragnę stać się wodą, abym
Mógł obmywać twoje ciało;
Chcę, dziewczyno, być olejkiem,
Którym się namaścić możesz,

I przepaską na twych piersiach,
Zdobną perłą na twej szyi,
I sandałkiem u twej stopy –
Po mnie tylko stąpaj, miła!

4 Źródło: [Głazem niegdyś córka Tantala], [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 118–119.
Tanatala
Pandiona

Symonides (ok. 556–468) – pochodzący z wyspy Kos (Keos) grecki poeta, twórca epigramatów i pieśni

Symonides [Bo – bez rozkoszy – jakież życie]

Bo – bez rozkoszy – jakież życie,
Jakaż władza nęcić nas może?
Bez niej – nawet bogów wieczny
Żywot zazdrości niegodzien.

5 Źródło: Symonides, [Bo – bez rozkoszy – jakież życie], [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 133.

Bakchylides (ok. 516–450) – pochodzący z wyspy Kos (Keos) grecki poeta, twórca dytyrambów i epinikiów

Bakchylides Na cześć chłopca Argejosa z Keos z okazji zwycięstwa w boksie na igrzyskach istmijskich

O FamoFamaFamo, sławy szafarko,
Na świętą [pomknij] Keos,
Wieść radosną nieś, że w walce
Toczonej na pięści zuchwałe
Argejos odniósł zwycięstwo

I dawne wyczyny przypomniał,
Jakich na sławnym przesmyku istmijskim
Dokonaliśmy – z EuksantiosowejEukasantiosEuksantiosowej
Przeświętej wyspy przybysze,
Wieńców zdobywcy siedemdziesięciuwieńcówsiedemdziesięciu.

Przyzywa Muza pośród nas zrodzona
Słodką melodię aulosówAulosaulosów,
Hymnem triumfalnym miłego
Czcząc syna PanteidesaSynsyna Panteidesa.

6 Źródło: Bakchylides, Na cześć chłopca Argejosa z Keos z okazji zwycięstwa w boksie na igrzyskach istmijskich, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 136–137.
Fama
Eukasantios
wieńców
Aulos
Syn

Pindar (ur. ok. 522 – zm. ok. 443) – grecki poeta tworzący pieśni chóralne, znany głównie z utworów sławiących zwycięzców zawodów olimpijskich

Pindar Dytyramb dla Ateńczyków

Tutaj, na chór ten wejrzyjcie z Olimpu,
Sławną łaskę ześlijcie, bogowie,
Którzy wstępujeciebogowiewstępujecie do tłumnie odwiedzanego,
Wonnego kadzidłem serca miasta
W świętych Atenach
I na sławną agorę, pełną dzieł wspaniałych.
Przyjmijcie wieńce uwite z fiołków
I pieśni jak kwiaty zerwane o wiośnie.
Patrzcie, jak w blasku mych pieśni
Idę znów od Dzeusa do bluszczem darzącego bogabluszczembluszczem darzącego boga,
Zwanego przez nas – ludzi – Bromisoem i EriboasemBromiosBromisoem i Eriboasem,
Sławiąc pieśnią ojców najwyższych
I kobiet kadmejskich potomstwoOjcówpotomstwo.
Co jasne przede mną – wieszczem – się nie skrywa,
Gdy otwiera się komnata HorHorotwiera się komnata Hor odzianych w purpurę
I prowadzą wonną wiosnę zioła pełne nektaru,
Wtedy na nieśmiertelną ziemię
Spada deszcz rozkosznych fiołków, róże oplatają włosy,
Przy wtórze aulosówAulosaulosów płyną dźwięki pieśni,
Chóry kroczą ku SemeleSemeleSemele wieńczonej diademem.

7 Źródło: Pindar, Dytyramb dla Ateńczyków, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. A. Szastyńska-Siemion, Wrocław 1984, s. 189–190.
bogowie
bluszczem
Bromios
Ojców
Hor
Semele
1
Pokaż ćwiczenia:
R1e0MiywEvmou11
Ćwiczenie 1
Zaznacz w tekście wyrazy bądź wyrażenia, które stworzą poprawną wypowiedź. Utwory liryczne w starożytnej Grecji mogły mieć formę wierszy strofkowych lub (tu wybierz: ciągłych / wersowych). Do pierwszej grupy należy np. tekst zaczynający się od słów (tu wybierz:Głazem niegdyś córka Tantala / Tutaj, na chór ten wejrzyjcie z Olimpu), natomiast nie ma podziału na zwrotki w utworze (tu wybierz: Symonidesa / Safony).

Zaznacz w tekście wyrazy bądź wyrażenia, które stworzą poprawną wypowiedź.

Utwory liryczne w starożytnej Grecji mogły mieć formę wierszy strofkowych lub {#ciągłych}/{wersowych}. Do pierwszej grupy należy np. tekst zaczynający się od słów {#Głazem niegdyś córka Tantala} / {Tutaj, na chór ten wejrzyjcie z Olimpu}, natomiast nie ma podziału na zwrotki w utworze {#Symonidesa} / {Safony}.

RL0DQTFrvIde91
Ćwiczenie 2
Utworem należącym do liryki zwrotu do adresata jest: Możliwe odpowiedzi: 1. anonimowy utwór zaczynający się od słów Głazem niegdyś córka Tantala..., 2. wiersz Bakchylidesa Na cześć chłopca Argejosa z Keos z okazji zwycięstwa w boksie na igrzyskach istmijskich, 3. Dytyramb dla Ateńczyków Pindara, 4. erotyk Safony zaczynający się słowami Tym się konnica zdaje najpiękniejsza...

Utworem należącym do liryki zwrotu do adresata jest:

  • anonimowy utwór zaczynający się od słów Głazem niegdyś córka Tantala...
  • wiersz Bakchylidesa Na cześć chłopca Argejosa z Keos z okazji zwycięstwa w boksie na igrzyskach istmijskich
  • Dytyramb dla Ateńczyków Pindara
  • erotyk Safony zaczynający się słowami Tym się konnica zdaje najpiękniejsza...
RNpyna6afQqTS1
Ćwiczenie 2
Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Utworem należącym do liryki zwrotu do adresata jest: Możliwe odpowiedzi: 1. anonimowy utwór zaczynający się od słów Głazem niegdyś córka Tantala..., 2. wiersz Bakchylidesa Na cześć chłopca Argejosa z Keos z okazji zwycięstwa w boksie na igrzyskach istmijskich, 3. Dytyramb dla Ateńczyków Pindara, 4. erotyk Safony zaczynający się słowami Tym się konnica zdaje najpiękniejsza...
R15aXVIdFQ8121
Ćwiczenie 3
Zaznacz wers, którego treść potwierdza, że Dytyramb dla Ateńczyków Pindara należy jednocześnie do liryki bezpośredniej i liryki zwrotu do adresata: Możliwe odpowiedzi: 1. Patrzcie, jak w blasku mych pieśni, 2. Sławną łaskę ześlijcie, bogowie, 3. Przyjmijcie wieńce uwite z fiołków, 4. Idę znów od Dzeusa do bluszczem darzącego boga, 5. Chóry kroczą ku Semele wieńczonej diademem

Wskaż wers, którego treść potwierdza, że Dytyramb dla Ateńczyków Pindara należy jednocześnie do liryki bezpośredniej i liryki zwrotu do adresata:

  • Patrzcie, jak w blasku mych pieśni
  • Sławną łaskę ześlijcie, bogowie
  • Przyjmijcie wieńce uwite z fiołków
  • Idę znów od Dzeusa do bluszczem darzącego boga
  • Chóry kroczą ku Semele wieńczonej diademem
21
Ćwiczenie 4

W tekście liczącym co najmniej 50 słów scharakteryzuj podmiot liryczny i adresata lirycznego wiersza zaczynającego się od słów Głazem niegdyś córka Tantala...

R19f1EM9vcFkd
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Napisz krótki tekst, w którym na podstawie cech utworu [Eros spojrzał na mą brodę...] odpowiesz na pytanie: Czy utwór Anakreonta to anakreontyk?

Ry7ojwE1yL4zA
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Określ przynależność gatunkową przywołanego wiersza Bakchylidesa Na cześć chłopca Argejosa z Keos... Uzasadnij swój wybór.

Rc43aeyMULvv4
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Symonides z Kos tworzył głównie epigramaty i pieśni. Do którego gatunku zalicza się utwór Bo – bez rozkoszy – jakież życie...? Odpowiedź uzasadnij.

RDE5k7rk0H3MB
(Uzupełnij).
Kylleński Hermes
31
Ćwiczenie 8

Który spośród wymienionych utworów: Safony [Tym się konnica zdaje najpiękniejsza...], Anakreonta [Eros spojrzał na mą brodę...], Symonidesa [Bo – bez rozkoszy – jakież życie...] i Pindara Dytyramb dla Ateńczyków – ma cechy hymnu? Odpowiedź uzasadnij w krótkim tekście, koniecznie przywołując odpowiednie fragmenty wiersza.

Robri6T71f1xs
(Uzupełnij).
Praca domowa

Dokonaj interpretacji jednego z dwóch zamieszczonych w zadaniu utworów. Uwzględnij przynależność gatunkową wybranego przez ciebie dzieła.

Bakchylides Pean na cześć Apollona Pytyjskiego z Asine

Pokój przynosi bogactwo
Czyniąc wielkim człowieka,
Rodzi pieśni upojnych kwiaty.
W czas pokoju na strojnych ołtarzach
W jasnym ogniu bogom złożone
Udźce wołów i owiec płoną wełnistych,
A w młodzieńcach się budzi tęsknota
Do ćwiczeń, aulosuAulosaulosu, pochodów.
Wtedy w tarczy uchwytach przykutych żelazem
Pająki brunatne swoje sieci snują,
A rdza niszczy ostrza włóczni.
[...]
Milkną trąb spiżowych głosy
I sen jak miód słodki
Nie ulatuje spod powiek,
Sen, co rankiem serce rozpala,
Gną się ulice od biesiad uroczych,
Brzmią hymny do chłopców płomienne.

8 Źródło: Bakchylides, Pean na cześć Apollona Pytyjskiego z Asine, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. J. Danielewicz, Wrocław 1984, s. 165.

Asine – miasto w Argolidzie, krainie greckiej; miejsce kultu Apollona Pytyjskiego; tytuł „Pytyjski” łączy się z Delfami, jednym z najważniejszych ośrodków kultu Apollona, gdzie znajdowała się wyrocznia, w której bóg przemawiał do czcicieli za pośrednictwem wieszczki Pytii

Hymn XVIII do Hermesa

Kylleńskiego HermesaKylleński HermesKylleńskiego Hermesa opiewam, zabójcę Argosa,
Pana Arkadii w trzody bogatej a także Kylleny,
Bogów zręcznego posłańca, którego Maja powiła,
Córka czcigodna Atlasa, po nocy z Zeusem spędzonej.
Ona się z dala od bogów szczęśliwych zwykle trzymała,
W grocie mieszkając cienistej; tam z nimfą o pięknych warkoczach 
Nocą głęboką w miłosnych uściskach się łączył Kronida,
Kiedy już Herę białoramienną sen słodki ogarnął;
Nie spostrzegli ich związku bogowie ni ludzie śmiertelni.
Zatem i ciebie pozdrawiam, potomku Zeusa i Mai;
Ciebie najpierw wspomniawszy, do hymnu przejdę innego.
Żegnaj, Hermesie, posłańcze, radości dawco i szczęścia.

9 Źródło: Hymn XVIII do Hermesa, [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, tłum. W. Appel, Wrocław 1984, s. 359.
Rn48LCfpuwksS
(Uzupełnij).
Mapa myśli
Dla nauczyciela