Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Przesilenie. Proza polska 1989–2005

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna najważniejszych twórców prozy polskiej 1989–2005;

• scharakteryzuje przemiany, jakie dokonały się w prozie polskiej przełomu XX i XXI wieku;

• wskaże najważniejsze cechy gatunków literackich po 1989 roku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• prezentacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Na kilka tygodni przed zajęciami nauczyciel dzieli zespół klasowy na cztery grupy, których zadaniem jest przeczytanie jednego z wymienionych utworów:
   Pod Mocnym Aniołem Jerzego Pilcha,
   Wojna polsko‑ruska pod flagą biało‑czerwoną Doroty Masłowskiej,
   Gnój Wojciecha Kuczoka,
   Lubiewo Michała Witkowskiego.
   Każda z grup przygotowuje własną prezentację (wykonaną w programie komputerowym lub analogowo na dużych planszach) dotyczącą innowacyjności przydzielonego utworu. Zadaniem uczniów jest pokazanie, dlaczego dany utwór jest przełomowy.

Faza wprowadzająca:

1. Faza wprowadzająca przeznaczona jest na prezentacje uczniowskich prac. Nauczyciel ocenia pomysłowość, kreatywność oraz merytoryczność prac.

2. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie zapoznają się z audiobookiem i wskazują przyczyny, dla których rok 1989 był przełomem w kulturze.

2. Na podstawie audiobooka uczestnicy zajęć przedstawiają w parach stanowisko przeciwników postrzegania roku 1989 jako cezury dla rozwoju literatury, a następnie odnoszą się do niego.

3. Nauczyciel omawia z uczniami mapę myśli. Następnie każdy uczeń indywidualnie wyjaśnia, z czego może wynikać popularność utworów sylwicznych w prozie pod koniec XX wieku oraz charakteryzuje sylwę jako gatunek współczesny.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zapoznają się z fragmentami polskiej prozy lat 1989‑2005 umieszczonymi na osi czasu (sekcja „Mapa myśli”), a następnie notują cechy stylu poszczególnych utworów.
   Mogą pracować w parach lub kilkuosobowych grupach.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, na czym polega przełomowość ważnych powieści początku XXI wieku.

Materiały pomocnicze:

• Bernadetta Darska, Znaczenie przełomu 1989 roku w Polsce dla czasopiśmiennictwa kulturalnego: rekonesans, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2006, nr 2.

• https://culture.pl/pl/artykul/wyzwania-prozy-polskiej-lat-dziewiecdziesiatych

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.