Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Przesilenie. Proza polska 1989–2005
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
pozna najważniejszych twórców prozy polskiej 1989–2005;
scharakteryzuje przemiany, jakie dokonały się w prozie polskiej przełomu XX i XXI wieku;
wskaże najważniejsze cechy gatunków literackich po 1989 roku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
prezentacja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Na kilka tygodni przed zajęciami nauczyciel dzieli zespół klasowy na cztery grupy, których zadaniem jest przeczytanie jednego z wymienionych utworów:
Pod Mocnym Aniołem Jerzego Pilcha,
Wojna polsko‑ruska pod flagą biało‑czerwoną Doroty Masłowskiej,
Gnój Wojciecha Kuczoka,
Lubiewo Michała Witkowskiego.
Każda z grup przygotowuje własną prezentację (wykonaną w programie komputerowym lub analogowo na dużych planszach) dotyczącą innowacyjności przydzielonego utworu. Zadaniem uczniów jest pokazanie, dlaczego dany utwór jest przełomowy.
Faza wprowadzająca:
Faza wprowadzająca przeznaczona jest na prezentacje uczniowskich prac. Nauczyciel ocenia pomysłowość, kreatywność oraz merytoryczność prac.
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie zapoznają się z audiobookiem i wskazują przyczyny, dla których rok 1989 był przełomem w kulturze.
Na podstawie audiobooka uczestnicy zajęć przedstawiają w parach stanowisko przeciwników postrzegania roku 1989 jako cezury dla rozwoju literatury, a następnie odnoszą się do niego.
Nauczyciel omawia z uczniami mapę myśli. Następnie każdy uczeń indywidualnie wyjaśnia, z czego może wynikać popularność utworów sylwicznych w prozie pod koniec XX wieku oraz charakteryzuje sylwę jako gatunek współczesny.
Faza podsumowująca:
Uczniowie zapoznają się z fragmentami polskiej prozy lat 1989‑2005 umieszczonymi na osi czasu (sekcja „Mapa myśli”), a następnie notują cechy stylu poszczególnych utworów.
Mogą pracować w parach lub kilkuosobowych grupach.Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.
Praca domowa:
Wyjaśnij, na czym polega przełomowość ważnych powieści początku XXI wieku.
Materiały pomocnicze:
Bernadetta Darska, Znaczenie przełomu 1989 roku w Polsce dla czasopiśmiennictwa kulturalnego: rekonesans, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2006, nr 2.
https://culture.pl/pl/artykul/wyzwania-prozy-polskiej-lat-dziewiecdziesiatych
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.