Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Witkacy – awangardzista, katastrofista czy pogrobowiec modernizmu?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • opisuje cechy twórczości Witkacego w kontekście historycznoliterackim oraz na tle historyczno‑społecznym epoki;

  • wskazuje związki między malarstwem S.I. Witkiewicza a jego twórczością dramatyczną (Szewcy);

  • charakteryzuje wpływy modernistyczne w twórczości Witkacego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Witkacy – awangardzista, katastrofista czy pogrobowiec modernizmu?”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią metariału przed lekcją i przygotowują pytania, jakie można by było zadać w kontekście tematu zajęć. Nauczyciel prosi uczniów, by podczas lektury skupili się na następujących hasłach: antymimetyzm, katastrofizm, teoria Czystej Formy, pogrobowiec modernizmu.

Faza wprowadzająca:

  1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie pytań, które zapisali, zapoznając się z sekcją „Przeczytaj”. W dyskusji, moderowanej przez nauczyciela, uczniowie odpowiadają na pytania, używając kluczowych pojęć, na które powinni zwrócić uwagę podczas lektury tekstu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby wysłuchali nagrań z multimedium oraz wykonali polecenie 1 (Sporządź notatkę, w której zawrzesz najważniejsze informacje dotyczące życia i twórczości Witkacego). Do wykonania zadania mogą wykorzystać także informacje z sekcji „Przeczytaj”, z którą zapoznali się przed lekcją.

2. Uczniowie (w parach) wykonują następnie polecenia 2 i 3 z sekcji „Audiobook” i po upływie ustalonego czasu prezentują efekty swojej pracy na forum klasy.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej ilustrację z e‑materiału i poleca uczniom wykonanie ćwiczeń 1 i 2. Następnie odtwarza film i uczniowie ustnie mogą wykonać oba polecenia związane z filmem.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie, pod kierunkiem nauczyciela, wykonują mapę myśli, której centralnym punktem jest hasło: Witkacy. Wśród pobocznych haseł powinny się znaleźć: Czysta Forma, powieść, dramat, malarstwo, antymimetyzm, katastrofizm itd.

Praca domowa:

  1. Nauczyciel poleca uczniom, aby w ramach zadania domowego uzupełnili mapę myśli tytułami dzieł Witkacego oraz cytatami z nich.

Materiały pomocnicze:

  • Jan Błoński, Witkacy. Sztukmistrz. Filozof. Estetyk, Kraków 2001.

  • Janusz Degler, Witkacego portret wielokrotny, Warszawa 2014.

Wskazówki metodyczne:

  • Uczniowie mogą wykorzystać nagranie z sekcji „Audiobook” do powtórki przed maturą.

Ilustracja interaktywna