Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Identyfikowanie pojęć z zakresu ontologii – na podstawie wybranych tekstów Nietzschego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• zdefiniuje, czym są ontologia i epistemologia;

• przedstawi motywy Nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa;

• wyjaśni pojęcia woli mocy, amor fati, przewartościowania wszystkich wartości i nadczłowieka;

• przeanalizuje fragmenty Tako rzecze Zaratustra i innych dzieł Nietzschego;

• omówi stosunek Nietzschego do zagadnień ontologicznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Identyfikowanie pojęć z zakresu ontologii – na podstawie wybranych tekstów Nietzschego”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczeń nr 4 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Wybrany uczeń odczytuje rozwiązanie na forum klasy.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest ontologia? Jakimi pojęciami się zajmuje?

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Do jakich pojęć ontologicznych odnosił się Nietzsche w swoich tekstach? Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
   - Jak poszczególne idee Nietzschego odnoszą się pojęć badanych w ramach dyscypliny nazywanej ontologią?
   - Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Nietzschego głoszącym, że zajmowanie się kwestiami ontologicznymi jest próżnym i niepotrzebnym wysiłkiem. Odpowiedz na to pytanie zarówno z perspektywy jego filozofii, jak i z perspektywy filozofii szeroko rozumianej. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 8: Własnymi słowami wyjaśnij, dlaczego podtytuł książki „Tako rzecze Zaratustra brzmi: Książka dla wszystkich i dla nikogo”. Uczniowie rozwiązują je indywidualnie, a następnie omawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie nr 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Lipman M., Sharp A., Oscanyan F., Filozofia w szkole, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1997.

• Hollingdale R.J., Nietzsche, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Mapa myśli” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.