Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Hermeneutyka jako metodologia nauk humanistycznych

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz, w jaki sposób Wilhelm Dilthey oddzielił naukę od humanistyki.

• Wyjaśnisz, jakie związki badają nauki humanistyczne.

• Sprawdzisz, co jest przedmiotem rozumienia według Diltheya i wytłumaczysz jego teorię na konkretnym przykładzie.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób Wilhelm Dilthey oddzielił naukę od humanistyki;

• odróżnia związki badane przez nauki humanistyczne od związków badanych przez nauki przyrodnicze;

• określa, czym jest przedmiot rozumienia według Diltheya, i wyjaśnia jego teorię na konkretnym przykładzie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• metoda akwarium;

• praca z tekstem;

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Hermeneutyka jako metodologia nauk humanistycznych”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Film edukacyjny”.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel odczytuje pytanie znajdujące się we wprowadzeniu do e‑materiału wyświetlonego na tablicy: Czym różni się humanistyka od nauk ścisłych? Prosi uczniów, aby w parach rozpoczęli wstępną dyskusję na ten temat. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze spostrzeżenia i wnioski z dyskusji na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium nr 1. Nauczyciel wyświetla multimedium z sekcji „Audiobook”. Uczniowie wspólnie zapoznają się z jego treścią. Następnie dobierają się w grupy trzyosobowe, których zadaniem jest odpowiedzieć na polecenie nr 2. Po skończonej pracy uczniowie omawiają ich rezultaty na forum klasy. Nauczyciel pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.
   Metoda akwarium. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy, które będą uczestniczyć w dyskusji metodą akwarium na temat: O czym świadczą słowa wypowiedziane przez Olgę Tokarczuk: „Książka staje się nie wtedy, kiedy jest pisana, ale wtedy, kiedy jest czytana. To dzięki czytelnikowi jest w stanie nabrać myśli, wejść w świat, rozrosnąć się”?, w wyznaczonym czasie.
   Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat, natomiast druga grupa obserwuje przebieg dyskusji i analizuje jej skuteczność oraz ogólny przebieg.
   Po zakończeniu dyskusji wybrani uczniowie dokonują oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów, a nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi informując uczniów o ich mocnych i słabych stronach.

2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel wyświetla multimedium z sekcji „Film edukacyjny”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania: Co oznaczają słowa: „wszyscy jesteśmy hermeneutami”?
   W jaki sposób William Dilthey określił reguły hermeneutyki? Po wyznaczonym czasie pary łączą się w czwórki i wspólnie omawiają swoje odpowiedzi, uzupełniając zawarte w nich wnioski i wiadomości. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 1, a następnie porównują swoje odpowiedzi z koleżanką lub kolegą.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

2. Uczniowie indywidualnie przygotowują definicję rozumienia. Nauczyciel prosi uczniów o odczytanie swoich odpowiedzi.

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz tekst rozmowy, jaka mogłaby się odbyć między tobą a Olgą Tokarczuk, na temat interpretacji analizowanego podczas lekcji fragmentu Prawieku i innych czasów

Materiały pomocnicze:

• Winnicka‑Gburek J., Co ma do powiedzenia o współczesnym dziele sztuki hermeneutyka rozumiana jako interpretacja symbolu i metody?, Estetyka i Krytyka 29 (2/2013), dostępne: https://pjaesthetics.uj.edu.pl

• Leszczyński A. C., Hermeneutyka jako sztuka interpretacji tekstu, dostęp: https://www.ssw‑sopot.pl/wp‑content/uploads/2020/06/1.hermeneutyka‑jako‑sztuka‑interpretacji‑tekstu.pdf

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.