Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia
Temat: Okupacja niemiecka w Polsce
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje, w jaki sposób podzielono ziemie polskie pod okupacją hitlerowską;
wymienia formy represji niemieckich wobec ludności polskiej;
wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak: volkslista, volksdojcz, Generalne Gubernatorstwo, obóz koncentracyjny, roboty przymusowe.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Okupacja niemiecka w Polsce”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
Faza wstępna:
Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?
Faza realizacyjna:
Jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest niewystarczające, poleca, aby uczniowie przeczytali po ciuchu tekst zawarty w sekcji „Przeczytaj”. W kolejnym kroku uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory, a nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy. Jeśli uzna, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność.
Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie zapoznają się z nagraniem dotyczącym stosunku władz hitlerowskich do edukacji na okupowanych ziemiach polskich, a następnie wykonują polecenie nr 1: „Opisz, jaką drogę edukacji Himmler przewidywał dla Polaków”. Wybrana osoba (lub ochotnik) udziela odpowiedzi. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenia nr 2 i 3, nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.
Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem. Klasa dzieli się na czteroosobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do polecenia nr 1 („W jaki sposób Niemcy podzielili ziemie polskie i jakie ten podział miał znaczenie dla sposobu traktowania mieszkających tam Polaków?”) oraz ćwiczeń nr 1 i 2. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczenia nr 4. Wspólne rozwiązanie zadania na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Każda grupa (z wcześniej utworzonych) na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Okupacja niemiecka w Polsce” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych grup.
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Bogusław Lenard, Warszawa 1998.
R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.
W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2019.
Wskazówki metodyczne:
Zarówno audiobook, jak i film mogą być wykorzystane w lekcji powtórkowej lub podczas zajęć omawiających postawy hitlerowskich i sowieckich okupantów wobec ludności polskiej.