Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Okupacja niemiecka w Polsce

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, w jaki sposób podzielono ziemie polskie pod okupacją hitlerowską;

• wymienia formy represji niemieckich wobec ludności polskiej;

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak: volkslista, volksdojcz, Generalne Gubernatorstwo, obóz koncentracyjny, roboty przymusowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Okupacja niemiecka w Polsce”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest niewystarczające, poleca, aby uczniowie przeczytali po ciuchu tekst zawarty w sekcji „Przeczytaj”. W kolejnym kroku uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory, a nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy. Jeśli uzna, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie zapoznają się z nagraniem dotyczącym stosunku władz hitlerowskich do edukacji na okupowanych ziemiach polskich, a następnie wykonują polecenie nr 1: „Opisz, jaką drogę edukacji Himmler przewidywał dla Polaków”. Wybrana osoba (lub ochotnik) udziela odpowiedzi. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenia nr 2 i 3, nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem. Klasa dzieli się na czteroosobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do polecenia nr 1 („W jaki sposób Niemcy podzielili ziemie polskie i jakie ten podział miał znaczenie dla sposobu traktowania mieszkających tam Polaków?”) oraz ćwiczeń nr 1 i 2. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczenia nr 4. Wspólne rozwiązanie zadania na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Każda grupa (z wcześniej utworzonych) na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Okupacja niemiecka w Polsce” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Bogusław Lenard, Warszawa 1998.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2019.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno audiobook, jak i film mogą być wykorzystane w lekcji powtórkowej lub podczas zajęć omawiających postawy hitlerowskich i sowieckich okupantów wobec ludności polskiej.