Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: U progu srebrnego wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia szanse i zagrożenia dla przyszłości Rzeczypospolitej Obojga Narodów;

• wyjaśnia powody, dla których królewski kaznodzieja Piotr Skarga i jego kazania wzbudzały kontrowersje;

• wymienia sąsiadów Rzeczypospolitej u progu XVII w. i ocenia potencjał wzajemnych relacji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „U progu srebrnego wieku”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia 5: „Zapoznaj się z drzewem genealogicznym i wykonaj polecenia” zawartego w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się uczniów z treścią sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jaka była sytuacja międzynarodowa Rzeczypospolitej na początku XVII w.? Które wydarzenia ją determinowały? Co wpływało na sytuację wewnętrzną kraju? W jaki sposób sytuacja gospodarcza państwa miała wpływ na znaczenie i rolę polityczną poszczególnych stanów? Wskazani uczniowie odpowiadają na pytania. Nauczyciel, w razie potrzeby, uzupełnia informacje, udziela także uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym (pierwszym z filmów) poświęconym Piotrowi Skardze. Krótko przedstawia jego sylwetkę, a następnie poleca uczniom, aby w trakcie oglądania filmu wynotowali najważniejsze ich zdaniem informacje. Po obejrzeniu filmu prowadzący pyta uczniów: Jakimi argumentami posługuje się Piotr Skarga, by pokazać, jakie skutki może mieć nadużywanie wolności przez szlachtę? Kogo obciąża odpowiedzialnością za stan państwa? Jakie ideały dotyczące władzy królewskiej lansował kaznodzieja? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może zapisywać je na tablicy.

4. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach wykonali polecenie nr 3: „Po czyjej stronie byś się opowiedział/opowiedziała: obrońcy czy oskarżyciela księdza Piotra Skargi?”. Wylosowana para uczniów uzasadnia swoje stanowisko. Nauczyciel może poprosić inną parę, która wybrała przeciwną opinię, o zaprezentowanie jej argumentacji. Może również przeprowadzić głosowanie w klasie i zaprezentować rozkład głosów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowanie nauczyciel wyświetla kolejne ćwiczenie 6: „Zapoznaj się z fragmentem kazania Piotra Skargi i jako przedstawiciel szlachty napisz polemikę z wygłoszonymi przez królewskiego kaznodzieję tezami”, które uczniowie wykonują w czteroosobowych grupach. Wybrana grupa prezentuje swoją odpowiedź.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

3. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z drugim z filmów z sekcji „Film edukacyjny”, a następnie wykonaj dołączone do niego polecenia.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 8: „Napisz pesymistyczną i optymistyczną prognozę dla Rzeczypospolitej według podanych kryteriów. Następnie sformułuj wnioski”.

Materiały pomocnicze:

Markiewicz M., Historia Polski 1492–1795, Kraków 2011.

Ochmann‑Staniszewska S., Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa 2006.

Wisner H., Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989.

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film edukacyjny”, aby przygotować się do późniejszej pracy.