Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Jak napisać referat?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
2) rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych, rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie wypowiedzi o różnym charakterze;
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
4) rozumie rolę szyku wyrazów w zdaniu oraz określa rolę jego przekształceń w budowaniu znaczenia wypowiedzi.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
2) rozróżnia style funkcjonalne polszczyzny oraz rozumie zasady ich stosowania;
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt);
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
8) tworzy plan kompozycyjny i dekompozycyjny tekstów o charakterze argumentacyjnym;
9) stosuje retoryczne zasady kompozycyjne w tworzeniu własnego tekstu; wygłasza mowę z uwzględnieniem środków pozajęzykowych;
IV. Samokształcenie.
3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • definiuje referat oraz charakteryzuje jego wszystkie elementy formalne;

  • wskazuje podstawowe błędy podczas tworzenia referatu;

  • wyjaśnia, czym charakteryzuje się poprawnie zaprezentowany referat;

  • redaguje referat na jeden z proponowanych tematów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • metoda aktywizująca - spacer klasowy.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Zadaniem uczniów przed lekcją jest przygotowanie egzemplarzy referatów, które podczas swojej nauki szkolnej (na różnych przedmiotach) prezentowali na forum klasowym.

Faza wprowadzająca

Nauczyciel informuje uczniów, że na lekcji będą się zajmować redagowaniem jednej z najważniejszych form pracy własnej ucznia, czyli referatu. Uczniowie zapoznają się z „Wprowadzeniem” do lekcji oraz jej celami. Nauczyciel zapisuje temat na tablicy.

Faza realizacyjna

Uczniowie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”, przede wszystkim z przykładem wzorcowego referatu. Następnie rozpoczynają pracę z multimedium, w którym ekspertka dzieli się z uczniami wskazówkami na temat formułowania referatu. Uczniowie wykonują przyporządkowane do filmu polecenia. W następnym kroku uczniowie rozpoczynają pracę z drugim multimedium („Mapa myśli”) i wykonują polecenia oraz ćwiczenia praktyczne: wskazują błędy, dokonują redakcji, charakteryzują poszczególne części referatu. Ostatnie ćwiczenie może służyć jako praca domowa.

Faza podsumowująca

W końcowej części lekcji materiałem redakcyjnym ucznia będą referaty, który kiedyś prezentowali na lekcjach. Zadaniem ucznia będzie poprawa (redakcja, korekta, ale także formalna poprawa całości) swojej pracy. Uczniowie wykorzystują wiedzę zdobytą na zajęciach.

Materiały dodatkowe:

  • Bańko M., Słownik dobrego stylu, czyli wyrazy, które się lubią, Warszawa 2006.

  • Zdunkiewicz Jedynak D., Ćwiczenia ze stylistyki, PWN, Warszawa 2008.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Mapa myśli