Dla nauczyciela

Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Proteasomy – komórkowi niszczyciele białek

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania ogólne
I. Pogłębianie wiedzy z zakresu różnorodności biologicznej oraz zjawisk i procesów biologicznych zachodzących na różnych poziomach organizacji życia. Uczeń:
3) wykazuje związki pomiędzy strukturą i funkcją na różnych poziomach organizacji życia;
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Chemizm życia.
2. Składniki organiczne. Uczeń:
2) przedstawia budowę białek (uwzględniając wiązania peptydowe); rozróżnia białka proste i złożone; opisuje strukturę I-, II-, III- i IV‑rzędową białek; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność białek w materiale biologicznym; przedstawia wpływ czynników fizycznych i chemicznych na białko (zjawisko koagulacji i denaturacji); określa biologiczne znaczenie białek (albuminy, globuliny, histony, kolagen, keratyna, fibrynogen, hemoglobina, mioglobina); przeprowadza obserwacje wpływu wybranych czynników fizycznych i chemicznych na białko;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Omówisz budowę proteasomów.

  • Wyjaśnisz znaczenie proteasomów w utrzymaniu białkowej homeostazy komórki i utrzymaniu zdrowia u ludzi.

  • Omówisz mechanizm degradacji białek na szlaku ubikwityna–proteasom.

  • Wyjaśnisz znaczenie ubikwitynacji w procesach degradacji białek.

Strategie nauczania

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • rozmowa kierowana;

  • praca z filmem (animacją);

  • gra dydaktyczna (niedokończone zdania);

  • mapa myśli.

Formy pracy

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu;

  • arkusze papieru A3.

Przed lekcją:

  1. Tydzień przed lekcją nauczyciel wybiera 6 chętnych uczniów i prosi ich o przygotowanie informacji na temat następujących zagadnień:

  • szlaki degradacji białek w komórkach;

  • budowa kompleksu proteasomu;

  • pozalizosomalna degradacja białek.

  1. Nauczyciel prosi wszystkich uczniów o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Animacja”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że na lekcji będą konsultantami.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel zadaje pytania:

  • Skąd w organizmie biorą się białka?

  • Jaką funkcję w organizmie pełnią białka?

  1. Nauczyciel wyjaśnia, że prawidłowe funkcjonowanie organizmu opiera się na utrzymaniu na właściwym poziomie reakcji syntezy i rozkładu białek. Za proces niszczenia białek odpowiedzialne są proteasomy.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup i rozdaje im zagadnienia do opracowania:

  • budowa proteasomów;

  • znaczenie proteasomów w utrzymaniu białkowej homeostazy komórki;

  • mechanizm degradacji białek na szlaku ubikwityna–proteasom;

  • znaczenie ubikwitynacji w procesie degradacji białek.

    Każdej grupie zostaje przydzielony jeden konsultant. Zadaniem każdego konsultanta jest wyjaśnienie zgłaszanych przez kolegów wątpliwości związanych z zagadnieniami do opracowania. Zespoły opracowują zagadnienia na arkuszu papieru A3: przedstawiają je w sposób graficzny za pomocą symboli i opisów (np. mapy myśli).

  1. Grupy prezentują opracowane zagadnienia. Nauczyciel sprawdza ich poprawność.

  2. Uczniowie wykonują indywidualnie polecenia z sekcji „Animacja”. Następnie porównują swoje rozwiązania z osobą z pary. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

  3. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr 7 i 8 zamieszczone w sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje rozwiązania z inną parą. Wybrane zespoły przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Gra w niedokończone zadania. Nauczyciel wybiera ucznia, którego zadaniem jest dokończenie zdania odczytanego przez nauczyciela (zob. materiały pomocnicze). Jeśli uczeń zrobi to poprawnie, wskazuje osobę, która dokończy kolejne zdanie. Jeśli jednak popełni błąd, zdanie powinna dokończyć osoba zgłaszająca się. Ona także wskaże kolegę lub koleżankę kontynuujących grę. Jedno poprawne dokończenia zdania odpowiada jedemu plusowi; wygrywa osoba, która zbierze najwięcej plusów.

Praca domowa:

  • Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 6.

Materiały pomocnicze:

RPBJGLT6s99nb

Załącznik 1. Niedokończone zdania.
Plik PDF o rozmiarze 86.03 KB w języku polskim

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

Animacja może zostać wykorzystana podczas lekcji dotyczących białek.

Sprawdź się