Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Jakie są kryteria poprawności językowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
II. Kształcenie językowe.
4. Świadome wykorzystanie działań językowych w formowaniu odpowiedzialności za własne zachowania językowe.
5. Uwrażliwianie na piękno mowy ojczystej, wspomaganie rozwoju kultury językowej, doskonalenie umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;
6) odróżnia zamierzoną innowację językową od błędu językowego; określa funkcje innowacji językowej w tekście;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
3) określa funkcje języka: poznawczą (kategoryzowanie świata), komunikacyjną (dostosowanie języka do sytuacji komunikacyjnej) oraz społeczną (budowanie wspólnoty regionalnej, środowiskowej, narodowej);
4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • rozpozna kryteria poprawności językowej;

  • przeanalizuje przyczyny naruszania tych kryteriów;

  • oceni skutki naruszania tych kryteriów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • metoda akwarium.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie przed lekcją dokumentu elektronicznego, w którym zgromadzone będą błędy dostrzeżone podczas lektury prasy lub usłyszane w trakcie oglądania telewizji i słuchania radia. Ważne, aby błędy notować wraz z kontekstami (najlepiej zapisywać całe zdania). Należy również przytaczać źródła: kto, kiedy i w jakim medium popełnił błąd.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Ustala wraz uczniami cele zajęć i kryteria sukcesu.

  2. Po zapoznaniu się z sekcją „Przeczytaj” nauczyciel prosi chętną osobę o podsumowanie informacjami na temat typów błędów językowych. Następnie prosi wybranych uczniów o prezentację materiału przygotowanego przed lekcją. Podczas prezentacji pozostali uczniowie klasyfikują błąd do odpowiedniej kategorii.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel włącza na tablicy bądź za pomocą rzutnika filmy edukacyjne z sekcji multimedialnej. Po obejrzeniu przez uczniów pierwszego filmu, o błędach wewnątrzjęzykowych, uzupełniają pierwszą część polecenia 1 z sekcji. Następnie nauczyciel włącza drugi film i uczniowie po zapoznaniu się z nim uzupełniają przykłady błędów zewnątrzjęzykowych. W parach wykonują polecenie 2. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów.

  2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

  3. Dyskusja. Uczniowie odliczają do dwóch, dzieląc się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że będą dyskutować i wykorzystają do tego metodę akwarium. Nauczyciel wyjaśnia zasady dyskusji oraz określa jej czas. Pierwsza drużyna siada w kręgu i prowadzi rozmowę na temat: Jakiego typu błędy językowe popełniasz najczęściej oraz jakie typy błędów zdarzają się twoim bliskim? Druga grupa obserwuje i zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Na zakończenie wybrane osoby przedstawiają na forum klasy swoje spostrzeżenia.

  4. Nauczyciel wyświetla na tablicy po kolei ćwiczenia nr 3, 4, 5, 6, 7, 8. Zespół klasowy zostaje podzielony na 4‑osobowe grupy, które rozwiązują zadania na czas. Najszybsza grupa przedstawia swoje propozycje i omawia je na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują przedstawione odpowiedzi. Jeśli są one poprawne, grupa wygrywa.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

  2. Nauczyciel prosi, aby w ramach podsumowania zajęć uczniowie podali propozycje słów kluczy do tematu (np. błąd językowy, kultura języka, norma językowa, moda językowa).

Praca domowa:

  1. Oceń, czy tworzone przez ciebie na co dzień komunikaty (SMS, post, czat) są poprawne. Przy kryteriach, które naruszasz, podaj przykład najczęstszego naruszenia i wyjaśnij jego powód.

Materiały pomocnicze:

  • Słownik języka polskiego, Warszawa 2016.

  • Maria Szwecow‑Szewczyk, Tabu i eufemizmy językowe dawniej i dziś, „Poradnik Językowy” 6/1974.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się