1
Pokaż ćwiczenia:
Roz2v7Fd6rVLR1
Ćwiczenie 1
Połącz w pary nazwy kryteriów poprawności językowej z wartościami najważniejszymi z perspektywy tych kryteriów. kryterium logiczne Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium narodowe Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium gramatyczne Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium zwyczajowe Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium geograficzne Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium funkcjonalne Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium historyczne Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium literacko-autorskie Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno kryterium estetyczne Możliwe odpowiedzi: 1. tradycja, 2. jednoznaczność, 3. elitarność, 4. zgodność z regułami, 5. wystarczalność, 6. popularność, 7. rodzimość, 8. naśladowanie mistrzów, 9. piękno
RUkykLBVYHWXO1
Ćwiczenie 2
Ułóż piramidę kryteriów poprawności językowej w kolejności malejącej częstotliwości stosowania przez użytkowników polszczyzny (u podstawy umieść kryterium stosowane najczęściej). Elementy do uszeregowania: 1. kryterium estetyczne, 2. kryterium zwyczajowe, 3. kryterium funkcjonalne, 4. kryterium narodowe
RbD2nOABVHR6k11
Ćwiczenie 3
Wysłuchaj nagrania abstraktu, ułóż do niego pytania i zadaj je koledze.
1
Ćwiczenie 3
RXh3fY31BGysF
1. Platon pisał o dobrze jako o najwyższej wartości. Wyrażenie niepoprawne. Uzasadnienie: Rzeczownik ‘dobro’ w miejscowniku liczby pojedynczej ma postać ‘dobru’. Kryterium: a. narodowe, b. gramatyczne, c. estetyczne, d. funkcjonalne. 2. Niedobór snu ma poważne konsekwencje dla zdrowia. Wyrażenie niepoprawne. Uzasadnienie: Rzeczownik ‘konsekwencje’ jest zapożyczeniem z języka francuskiego. Kryterium: a. narodowe, b. gramatyczne, c. estetyczne, d. funkcjonalne. 3. OK! Wyrażenie poprawne. Uzasadnienie: Pozwala szybko i jednoznacznie wyrazić zgodę. Kryterium: a. narodowe, b. gramatyczne, c. estetyczne, d. funkcjonalne. 4. Daj mi święty spokój. Wyrażenie niepoprawne. Uzasadnienie: Taka forma odmowy to nieuprzejmość w stosunku do odbiorcy. Kryterium: a. narodowe, b. gramatyczne, c. estetyczne, d. funkcjonalne. (Uzupełnij).
RLWvs5fgnV4eW11
Ćwiczenie 4
Oceń prawdziwość zdań w tabeli. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, i F, jeśli jest fałszywe. Zdanie „Wróciłam z powrotem do domu” jest niepoprawne logicznie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W świetle kryterium narodowego zapożyczenia szkodzą językowi. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stosowanie skrótowców jest poprawne pod względem historycznym i funkcjonalnym. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Stosowanie rzeczownika „liczba” do obiektów policzalnych i rzeczownika „ilość” do obiektów niepoliczalnych jest poprawne gramatycznie i funkcjonalnie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wulgaryzmy naruszają kryterium estetyczne poprawności językowej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kierując się kryterium geograficznym, powinniśmy używać jak największej liczby dialektyzmów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
21
Ćwiczenie 5

Wyobraź sobie, że autor książki o kryteriach poprawności językowej prosi cię o pomoc przy wyborze motta do każdego rozdziału. Do cytatów dopisz nazwy kryteriów poprawności, które  mogłyby zapowiadać te cytaty.

REVEuhrbHlggL
Oto czterdzieści lat minęło, jak nie widział kraju i Bóg wie ile, jak nie słyszał mowy rodzinnej, a tu tymczasem ta mowa przyszła do niego sama – przepłynęła ocean i znalazła go, samotnika, na drugiej półkuli, taka kochana, taka droga, taka śliczna! – Henryk Sienkiewicz, Latarnik. Kryterium (Uzupełnij). Nie miecz, nie tarcz bronią Języka, Lecz – arcydzieła! – Cyprian Kamil Norwid, Język-ojczysty. Kryterium (Uzupełnij). Mowa rodzinna niechaj będzie prosta. Ażeby każdy, kto usłyszy słowo Widział jabłonie, rzekę, zakręt drogi, Tak jak się widzi w letniej błyskawicy. – Czesław Miłosz, Traktat poetycki. Kryterium (Uzupełnij). Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli głowa – Juliusz Słowacki, Beniowski. Kryterium (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Przeredaguj poniższy tekst tak, by można go uznać za poprawny funkcjonalnie.

R1EvLe0gcEdL6
Wyjazd był mega! Ludzie super, pogoda mega, hotel też super. Dla mnie najbardziej mega był spływ kajakowy. Nie myślałem, że to będzie takie super. Ogólnie mega ci polecam. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Oceń poprawność sloganu reklamowego „metoda na głoda”, stosując dwa kryteria poprawności. Uzasadnij swoją ocenę.

R1Ub5ZMDmF9Z7
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Przeczytaj definicję terminu „licentia poetica” oraz fragment Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego. Wyjaśnij, które kryteria poprawności językowej naruszył Białoszewski i oceń rezultaty tego naruszenia.

Licentia poetica (łac.) – zagwarantowane tradycyjnie prawo poezji do uzasadnionej względami ekspresywnymi swobody w przekraczaniu norm […] gramatycznych (np. niepoprawność form fleksyjnych), składniowych (np. deformacja szyku zdania) i semantycznych (używanie wyrazów w znaczeniach różnych od przyjętych) obowiązujących w danym języku. […]
1 Źródło: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1989, s. 251.

Raptem – bombowce. I już kucają na dachy, sypią bomby. Już ich nie ma. Już są. Dalsze. Bliższe. Już wlatują w Barokową. My też. One na oślep. My też. My to ja. Z drugim. Jak ja. My. We dwóch. Tu. Tylko. Ni stąd, ni siąd. Bo już. Są! Wpadliśmy. Do jednoczegoś piętrowego… Co (?) puste, lata, latamy po (?) dole, cali (?) czymś (?) hali (?), co już się zmienia, huczy, brzęka, lecimy, cegły lecą, bombowce paskudzą. Cegła przysłowiowa. Jedna. A tu tyle: pac! pac! My z podniesionymi kołnierzami. Co za głupi instynkt? Skaczemy. Pac‑pac! Byle nie dać się. Trafowi.
2 Źródło: Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 1970, s. 73.

RpuzYSLGcJMsM
Naruszone kryteria poprawności językowej: (Uzupełnij) Efekt: (Uzupełnij) Ocena: (Uzupełnij).
Praca domowa

Oceń, czy tworzone przez ciebie na co dzień komunikaty (SMS, post, czat) są poprawne. Przy kryteriach, które naruszasz, podaj przykład najczęstszego naruszenia i wyjaśnij jego powód.

Kryterium poprawności

Ocena (zaznacz + lub -)

Przykład naruszenia

Powód naruszenia

Gramatyczne

Funkcjonalne

Naorodowe

Geograficzne

Historyczne

Literacko‑autorskie

Logiczne

Estetyczne

Zwyczajowe

R1ao9rNfVHWZ1
Oceń, czy tworzone przez ciebie na co dzień komunikaty (SMS, post, czat) są poprawne. Przy kryteriach, które naruszasz, podaj przykład najczęstszego naruszenia i wyjaśnij jego powód. Kryterium poprawności, które powinny zostać poddane ocenie: gramatyczne, funkcjonalne, narodowe, geograficzne, historyczne, literacko-autorskie, logiczne, estetyczne, zwyczajowe. (Uzupełnij).