Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Czas przełomu. Europa na początku lat 30.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia sytuację w Europie na początku lat 30. XX w.;

• tłumaczy wpływ wielkiego kryzysu gospodarczego na radykalizację nastrojów społecznych oraz nieufność wobec systemu demokratycznego;

• przedstawia próby powstrzymania ekspansjonistycznej polityki Hitlera podejmowane przez państwa europejskie;

• wyjaśnia znaczenie takich terminów jak: pakt czterech, układ morski, konferencja w Stresie, I układ londyński.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie sytuację polityczną i gospodarczą Europy po I wojnie światowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i je odczytuje. Poleca uczniom, aby sformułowali kryteria sukcesu w postaci pytań, na które chcieliby uzyskać odpowiedzi podczas zajęć.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” (bez dołączonego filmu) i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: pytania nie powinny rozpoczynać się od słowa „czy”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i na nie odpowiadają.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie wysłuchają nagrania dotyczącego tzw. paktu czterech. Prosi, by uczniowie w trakcie słuchania audiobooka notowali ważne ich zdaniem informacje, zwracając szczególną uwagę na to, jak omawiane ustalenia paktu mogły wpłynąć na sytuację Polski. Po emisji nagrania nauczyciel poleca, aby uczniowie pracowali w parach i w nawiązaniu do polecenia 2 przedstawili stanowisko rządu polskiego i argumenty, jakich mógliby użyć jego delegaci, odnosząc się do zapisów tego paktu. Po ustalonym czasie przedstawiciele wybranej pary prezentują odpowiedź, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić.

3. W nawiązaniu do multimedium uczniowie indywidualnie wykonują kolejno ćwiczenie 2 z sekcji „Sprawdź się” oraz ćwiczenie 1 (ustalają chronologię wydarzeń). Następuje wspólna weryfikacja poprawności wykonanych zadań na forum klasy.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy, a następnie wyświetla treść ćwiczenia 6. Uczniowie pracują w zespołach, przedstawiciele grup prezentują propozycje odpowiedzi.

5. Nauczyciel, nawiązując do ćwiczenia 7, zadaje uczniom pytanie: Czy rzeczywiście konferencję w Stresie można nazwać ostatnią szansą na powstrzymanie ekspansjonistycznej polityki Hitlera i uniknięcie wojny? Uczniowie dyskutują, wybrana osoba podsumowuje dyskusję.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Czas przełomu. Europa na początku lat 30.” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 3, 4 i 5 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 8: „Wyobraź sobie, że uczestniczysz w procesie sądowym, a na ławie oskarżonych siedzą odpowiedzialni za kierowanie polityką międzynarodową Wielkiej Brytanii na początku lat 30. Akt oskarżenia brzmi: winni zaniechania powstrzymania Hitlera i zlekceważenia wczesnych oznak późniejszej polityki przywódcy III Rzeszy. Twoim zadaniem jest obrona oskarżonych. Napisz mowę obrończą, w której przedstawisz kilka argumentów uniewinniających polityków brytyjskich”.

Materiały pomocnicze:

• J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, PWN, Warszawa 2012.

• Czasopismo „Goniec Śląski” nr 130, Katowice 1933.

• Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Audiobook”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 2 – Adolf Hitler (Niemcy); Bundesarchiv, Bild 183‑H1216‑0500‑002, CC BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – Ramsay MacDonald (Wielka Brytania); domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – Édouard Daladier (Francja); domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – Benito Mussolini (Włochy); domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – Józef Stalin (Związek Sowiecki); 123dionb, CC BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 2 – Józef Beck (Polska); domena publiczna, Wikimedia Commons.