Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Koncepcja miłości ojczyzny w Hymnie do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele lekcji. Uczeń:

rozpoznaje typ liryki oraz cechy gatunkowe Hymnu do miłości ojczyzny I. Krasickiego,
interpretuje Hymn do miłości ojczyzny,
wskazuje funkcję zastosowanych przez poetę środków artystycznego wyrazu,
opisuje koncepcję patriotyzmu według I. Krasickiego.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Koncepcja miłości ojczyzny w Hymnie do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego”. Uczniowie powinni się zapoznać z utworem poetyckim zawartym w lekcji: Hymn do miłości ojczyzny. Przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i/lub historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. Będą pełniły rolę ekspertów. Nauczyciel poleca także wszystkim uczniom, by przypomnieli sobie inne utwory pełniące rolę hymnu narodowego w historii Polski.
Przekład intersemiotyczny. Chętny lub wybrany uczeń przygotowuje utwór muzyczny jako ilustrację dźwiękową do tekstu poetyckiego z e‑materiału: Hymn do miłości ojczyzny. Powinien umieć uzasadnić swój wybór. Wybrana osoba przygotowuje się także do recytacji lub odczytania z elementami interpretacji aktorskiej hymnu Krasickiego.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat i cele zajęć. Prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu Hymn do miłości ojczyzny I. Krasickiego. Recytacji (bądź odczytaniu) tekstu towarzyszy tło muzyczne przygotowane przez innego ucznia.
W rozmowie wstępnej nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie utworów, które w historii Polski pełniły (pełnią) rolę hymnu narodowego (uczniowie powinni wskazać Bogurodzicę i Mazurek Dąbrowskiego). Nauczyciel prosi o wskazanie cech gatunkowych charakterystycznych dla hymnu. Jedna osoba zapisuje je na tablicy, a pozostali notują w zeszytach. Następnie nauczyciel pyta o okoliczności powstania polskich hymnów, a wreszcie o genezę powstania Hymnu do miłości ojczyzny I. Krasickiego.
W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie (w parach i na czas) odpowiadają na pytania zawarte w grze edukacyjnej. Para, która najszybciej i bezbłędnie przejdzie przez grę, może zostać nagrodzona oceną.
Następnie uczniowie przystępują do indywidualnej pracy z tekstem. Rozwiązują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ćw. 3, 6 i 7, które wymagają pracy koncepcyjnej uczniów. Ćwiczenie 8 wykonują wszyscy uczniowie wspólnie, jedna osoba notuje podane propozycje w mapie myśli.

Faza podsumowująca:

W podsumowaniu lekcji nauczyciel zadaje pytanie: Na czym polega koncepcja miłości ojczyzny według I. Krasickiego? Uczniowie odpowiadają, wykorzystując wiedzę zdobytą w czasie lekcji. Nauczyciel uzupełnia ich wypowiedzi, jeśli to konieczne.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pracę domową z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010.
Zenon Uryga, Odbiór liryki w klasach maturalnych, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Władysław Dynak, Aleksander Labuda, Lekcje czytania. Eksplikacje literackie, Warszawa 1991.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Gra edukacyjna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się