Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Początek wojny. Działania w latach 1914‑1916

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przebieg działań wojennych na frontach I wojny.

• wymienia najważniejsze bitwy I wojny światowej w latach 1914–1916.

• wymienia innowacje techniczne, które wykorzystywano na polu walki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie sojusze militarne utworzone przed wydarzeniami w Sarajewie w czerwcu 1914 r. oraz okoliczności wybuchu I wojny światowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cele zajęć. Omawia planowany przebieg lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Wybrana osoba (lub ochotnik) krótko przedstawia zagadnienia, które uczniowie mieli przygotować przed zajęciami (sojusze militarne, przyczyny i okoliczności wybuchu I wojny światowej). Nauczyciel w razie konieczności dopowiada ważne informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego działań wojennych w latach 1914‑1916. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie obejrzą film dotyczący działań wojennych w omawianych latach. Prosi, aby wynotowywali najistotniejsze ich zdaniem informacje. Następnie wybrana osoba czyta polecenie nr 4: „Przedstaw najważniejsze wydarzenia podczas wojny w 1915 i 1916 roku”. Prowadzący odtwarza drugi z filmów, a po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na małe grupy do czterech osób i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 5, analizując wpływ prowadzonej wojny na wcześniejsze podejście Europejczyków do tego konfliktu.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 2 i 3 w sekcji „Film + Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Na koniec następuje wspólne omówienie rozwiązań na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Początek wojny. Działania w latach 1914‑1916” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia pracę uczniów podczas zajęć.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z audiobookiem i wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocznicze:

Total War I The Great War. in: The Oxford History of Modern War, ed. Ch. Townshed, Oxford University Press, tł. K. Stojek‑Sawicka, 2005.

W. Owen, Dulce Et Decorum Est w: Poeci języka angielskiego, t. III, tł. J.A. Ihnatowicz, Warszawa, 1974.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, PWN, Warszawa, 2002.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się z audiobookiem i filmami przed lekcją, a wybrane osoby mogą opracować prezentacje dotyczące działań wojennych w latach 1914–1916 oraz zmian w prowadzeniu działań militarnych w tym okresie. Prace mogą zostać zaprezentowane na początku fazy realizacyjnej.