Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Blaise Pascal: część 3. Trzcina myśląca
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne. Uczeń:
analizuje fragmenty Myśli Blaise'a Pascala;
rozważa, na czym według Pascala polega nędza i zarazem wielkość człowieka;
wyjaśnia znaczenie metafory „trzciny myślącej”;
analizuje opisaną przez Pascala sytuację człowieka w świecie, opierając się na własnych przykładach;
dyskutuje na temat słabości poznawczej człowieka w kontekście najnowszych osiągnięć naukowych i technologicznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
rozmowa kierowana;
burza mózgów;
praca z multimedium.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Wpływy myślicieli poprzednich epok na filozofię Blaise'a Pascala. Uczniowie powinni wskazać na co najmniej dwóch poprzedników Pascala, wymienionych w sekcji „Przeczytaj”, Montaigne'a i św. Augustyna.
Faza realizacyjna:
Burza mózgów. Nauczyciel informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów. Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Następnie zadaje uczniom pytanie: Co wyróżnia człowieka na tle innych istot żywych? Wszyscy pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć. Następuje wspólna ocena zebranych pomysłów na drodze dyskutusji, w wyniku której uczniowie wybierają uznane przez siebie za najbardziej wartościowe.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na polecenia:
1. Co oznacza metafora Pascala mówiąca, że człowiek jest myślącą trzciną?
2. Na czym polega, zdaniem Pascala, poddawanie się bólowi i rozkoszy? Czym różnią się od siebie te dwa doświadczenia?
Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej lub zgłaszającej się na ochotnika grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.Praca z drugim multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy materiał z sekcji „Prezentacja TED” i prosi uczniów o zapoznanie się z wykładem prof. Tadeusza Gadacza. Na podstawie wykładu uczniowie indywidualnie wykonują polecenia nr 1–2 oraz ćwiczenia nr 1–2.
Nauczyciel wyświetla na tablicy ostatnie polecenia (nr 3–4) z sekcji „Prezentacja TED”. Uczniowie raz jeszcze dzielą się na grupy. Każda grupa ma za zadanie przedyskutować treść poleceń i po uzgodnieniu wspólnych odpowiedzi przedstawić je na forum klasy. Po wystąpieniu każdej z grup pozostałe zespoły mogą skomentować usłyszane propozycje. Nauczyciel zachęca do udziału w dyskusji i zarazem czuwa nad jej przebiegiem.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Napisz esej, w którym przeanalizujesz wybrany problem z podanych:
– Czy zawsze powinniśmy myśleć w kategoriach dobra?
– Na czym polega niejednoznaczność myślenia?
Materiały pomocnicze:
Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 2, Warszawa 2005.
Dlaczego filozofia? Filozofia a świat współczesny, doświadczenia źródłowe, drogi do filozofii, „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 237–256.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.