Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Blaise Pascal: część 3. Trzcina myśląca

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

• analizuje fragmenty Myśli Blaise'a Pascala;

• rozważa, na czym według Pascala polega nędza i zarazem wielkość człowieka;

• wyjaśnia znaczenie metafory „trzciny myślącej”;

• analizuje opisaną przez Pascala sytuację człowieka w świecie, opierając się na własnych przykładach;

• dyskutuje na temat słabości poznawczej człowieka w kontekście najnowszych osiągnięć naukowych i technologicznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• rozmowa kierowana;

• burza mózgów;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Wpływy myślicieli poprzednich epok na filozofię Blaise'a Pascala. Uczniowie powinni wskazać na co najmniej dwóch poprzedników Pascala, wymienionych w sekcji „Przeczytaj”, Montaigne'a i św. Augustyna.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów. Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Następnie zadaje uczniom pytanie: Co wyróżnia człowieka na tle innych istot żywych? Wszyscy pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć. Następuje wspólna ocena zebranych pomysłów na drodze dyskutusji, w wyniku której uczniowie wybierają uznane przez siebie za najbardziej wartościowe.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na polecenia:
   1. Co oznacza metafora Pascala mówiąca, że człowiek jest myślącą trzciną?
   2. Na czym polega, zdaniem Pascala, poddawanie się bólowi i rozkoszy? Czym różnią się od siebie te dwa doświadczenia?
   Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej lub zgłaszającej się na ochotnika grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy materiał z sekcji „Prezentacja TED” i prosi uczniów o zapoznanie się z wykładem prof. Tadeusza Gadacza. Na podstawie wykładu uczniowie indywidualnie wykonują polecenia nr 1–2 oraz ćwiczenia nr 1–2.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy ostatnie polecenia (nr 3–4) z sekcji „Prezentacja TED”. Uczniowie raz jeszcze dzielą się na grupy. Każda grupa ma za zadanie przedyskutować treść poleceń i po uzgodnieniu wspólnych odpowiedzi przedstawić je na forum klasy. Po wystąpieniu każdej z grup pozostałe zespoły mogą skomentować usłyszane propozycje. Nauczyciel zachęca do udziału w dyskusji i zarazem czuwa nad jej przebiegiem.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej, w którym przeanalizujesz wybrany problem z podanych:
   – Czy zawsze powinniśmy myśleć w kategoriach dobra?
   – Na czym polega niejednoznaczność myślenia?

Materiały pomocnicze:

• Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 2, Warszawa 2005.

• Dlaczego filozofia? Filozofia a świat współczesny, doświadczenia źródłowe, drogi do filozofii, „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 237–256.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.