Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: U zarania nowoczesności. Węgiel, stal i elektryczność zmieniają świat, XIX–XX w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przemiany gospodarcze i społeczne zachodzące w drugiej połowie XIX i na początku XX w.;

• wymienia najważniejsze wynalazki i odkrycia, które wpłynęły na nowy układ sił na świecie;

• wyjaśnia przyczyny migracji w XIX w. oraz wskazuje ich kierunki;

• wskazuje, które państwa zyskały na znaczeniu dzięki nowoczesnym wynalazkom technicznym i rozwojowi gospodarki, a które straciły dotychczasową pozycję.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca, aby uczniowie przypomnieli sobie najważniejsze zagadnienia związane z pierwszą rewolucją przemysłową. Prosi również, aby spróbowali zaproponować najważniejsze ich zdaniem wynalazki i odkrycia naukowe drugiej połowy XIX w.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji?

3. Nauczyciel poleca wybranej osobie (albo ochotnikowi), aby przypomniała najważniejsze informacje dotyczące pierwszej rewolucji przemysłowej. W razie potrzeby uzupełnia odpowiedź ucznia. Zapowiada też, że na lekcji uczniowie dowiedzą się, jakie przemiany gospodarcze oraz najważniejsze odkrycia naukowe i dokonania techniczne wpłynęły na sytuację w Europie i na świecie w drugiej połowie XIX i na początku XX w.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom, aby odliczyli do ośmiu, a następnie (zgodnie z numerami) utworzyli małe grupy. Każda z nich zapoznaje się z treścią „Wprowadzenia” oraz opracowuje określony fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupy 1 i 4 – Rewolucja przyspiesza. Epoka przełomowych wynalazków,

• grupy 2 i 5 – Świat w objęciach Europy – imperialny wyścig czy cud postępu?,

• grupy 3 i 6 – Przemysł i robotnicy,

• grupy 4 i 8 – Oblicza migracji.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie z innych grup sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Przyjrzyj się mapie i znajdź wszystkie państwa pozaeuropejskie, które nie uległy podbojowi kolonialnemu lub zostały utworzone przez europejskich kolonistów i ich potomków. Ile takich państw było przed I wojną światową?”. Uczniowie, w tych samych grupach, zapoznają się z mapą i opracowują odpowiedzi. Wykonują także ćwiczenie 1 z sekcji „Sprawdź się”. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje swoje propozycje odpowiedzi do polecenia i ćwiczenia, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do kolejnych ćwiczeń w sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie, wciąż w grupach, wykonują na czas ćwiczenia od 2 do 5. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić uczniów ocenami za aktywność.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 6, 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Mapa interaktywna”: „Przeanalizuj mapę i napisz krótką rozprawkę: jakie skutki podbojów kolonialnych są widoczne do dziś?”.

Materiały pomocnicze:

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

T. Kizwalter, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2003.

N. Ferguson, Cywilizacja. Zachód i reszta świata, tłum. P. Szymor, Kraków 2013.

P. Kennedy, Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek, tłum. M. Kluźniak, Warszawa 1994.

N. Davies, Europa, tłum. E. Tabakowska, Kraków 2009.

D.S. Landes, Bogactwo i nędza narodów, tłum. H. Jankowska, Warszawa 2000.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.