Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat lekcji: Morze Bałtyckie - linia brzegowa, typy wybrzeży oraz czynniki je kształtujące.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony: XIII. Związki między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski: gór, wyżyn, nizin, pojezierzy i pobrzeży.

Uczeń: 7) charakteryzuje zróżnicowanie rzeźby pobrzeża Bałtyku oraz porównuje cechy i wyjaśnia genezę wybrzeża niskiego i wysokiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia i definiuje elementy wybrzeża i typy wybrzeży,

• opisuje i analizuje czynniki kształtujące wybrzeża,

• charakteryzuje i porównuje typy wybrzeży Morza Bałtyckiego.

Strategie nauczania: asocjacyjna i problemowa.

Metody nauczania: wizualizacja, pogadanka, miniwykład, metoda graficznego zapisu (metaplan), praca z mapą

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlas, mapa fizyczna, guma mocująca, arkusze papieru A2, pisaki, ewentualnie podręcznik

Materiały pomocnicze:

Allen P.A., 2000, Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, PWN, Warszawa.

Kostrzewski A, Musielak S., 2008, Współczesna ewolucja rzeźby wybrzeża Południowego Bałtyku [w:] Starkel L., Kostrzewski A., Kotarba A. i Krzemień K. (red)., Współczesne przemiany rzeźby Polski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Migoń P., 2006, Geomorfologia, PWN, Warszawa.

Pruszczak Z., 1998, Dynamika brzegu i dna morskiego, Instytut Budownictwa Wodnego Państwowej Akademii Nauk, Gdańsk, ss. 463.

Richling A. i Ostaszewska K. (red.), 2005, Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne, sprawdzenie pracy domowej i jej ocena.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w temat; przedstawia zdjęcie dowolnego klifu nadmorskiego (np. Dania, Rugia – e‑materiał), zadaje uczniom pytania np.: co przedstawia zdjęcie, co wiecie na temat takiego wybrzeża, co chcielibyście wiedzieć, czy i dlaczego chcielibyście tam wypoczywać… - krótka pogadanka kierowana przez nauczyciela.

• Nauczyciel podaje temat lekcji i jej cele.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia uczniom, w formie miniwykładu, informacje na temat strefy brzegowej, jej elementów, wybrzeża - może wykorzystać informacje zawarte w bloku tekstowym e‑materiału.

• Uczniowie, korzystając z mapy fizycznej (Polski, Europy lub Europy Północnej
z Bałtykiem), wyróżniają elementy linii brzegowej – na mapie fizycznej wskazują zatoki, wyspy i półwyspy.

• Nauczyciel zadaje pytania dotyczące procesów modelujących wybrzeża (mówią
o działalności niszczącej i budującej) – pogadanka.

• Korzystając z grafiki interaktywnej przedstawiającej rodzaje wybrzeży uczniowie wyróżniają główne typy wybrzeży występujące nad Bałtykiem. Przy pomocy nauczyciela przyporządkowują je do wybrzeża niskiego lub wysokiego.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup. Każda zajmuje się charakterystyką jednego z wymienionych typów wybrzeża (tworzą metaplan) – uczniowie mogą skorzystać z bloku tekstowego e‑materiału, atlasu, podręcznika. Zwracają także uwagę na czynniki, procesy tworzące dane wybrzeże - na zasadzie przyczyna - skutek.
Wybrzeża do charakterystyki:
1- fierdowo‑szkierowe
2- fiordowo‑szkierowe
3- föhrdowe (ferdowe)
4- szkierowe
5- klifowe
6- mierzejowo‑zalewowe

• Liderzy grup charakteryzują poszczególne typy wybrzeża – nauczyciel wykorzystując e‑materiał pokazuje zdjęcia poszczególnych typów wybrzeży, uczniowie wskazują na nich charakterystyczne elementy, nauczyciel ewentualnie uzupełnia wypowiedzi uczniów.

• Podsumowując wypowiedzi uczniów, nauczyciel podkreśla różnice między poszczególnymi typami wybrzeży.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel ocenia pracę i zaangażowanie uczniów na lekcji. Podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami i wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału.

• Uczniowie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i o to, co było nową wiedzą dla uczniów.

Praca domowa

Dla wszystkich

Rozwiąż pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale. Przeanalizuj polecenie w grafice interaktywnej.

Dla zainteresowanych, chętnych:

Wypisz znane ośrodki wypoczynkowe polskiego wybrzeża. Jakie cechy wybrzeża zadecydowały o tak dużej atrakcyjności tych ośrodków? W jaki sposób wybrzeża są wykorzystywane i chronione?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

• e- materiał częściowo można wykorzystać na lekcji z zakresu podstawowego dotyczące Morza Bałtyckiego (środowisko przyrodnicze: cechy, typy wybrzeży).