Autor: Anna Juwan

Temat: Plazmoliza i deplazmoliza – doświadczenie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz proces plazmolizy i deplazmolizy.

• Porównasz proces plazmolizy i deplazmolizy.

• Wyjaśnisz mechanizm plazmolizy i deplazmolizy.

• Wykażesz znaczenie procesu osmozy dla funkcjonowania roślin.

• Wyjaśnisz dlaczego plazmoliza i deplazmoliza nie zachodzi w komórkach zwierząt.

• Przeprowadzisz oświadczenie wykazujące zjawisko osmozy wywołane różnicą stężeń wewnątrz i na zewnątrz komórki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• gra dydaktyczna;

• krzyżówka;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• krzyżówka (zob. materiały pomocnicze);

• arkusze papieru, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozdaje uczniom krzyżówkę i prosi ich o jej rozwiązanie. Wybrany uczeń wyjaśnia pojęcie będące hasłem.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel dzieli uczniów na 4‑osobowe grupy. Każdej z grup wręcza arkusz papieru oraz markery i prosi uczniów, aby zapoznali się z tekstem zawartym w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”, a następnie na jego podstawie wykonali tabelę uwzględniającą różnice pomiędzy plazmolizą i deplazmolizą. Wybrani przez nauczyciela uczniowie prezentują wyniki prac, które nauczyciel podsumowuje.

2. Praca z multimedium („Wirtualne Laboratorium (WL‑S)”). Uczniowie, pracując indywidualnie, przeprowadzają doświadczenie w laboratorium biologicznym. Przygotowują sprawozdanie z wykonanego doświadczenia: stawiają hipotezę, zapisują swoje obserwacje oraz formułują wnioski. Następnie w parach wykonują polecenie nr 1: „Wyjaśnij, czy podobnie jak komórka roślinna zachowa się erytrocyt (krwinka czerwona) człowieka umieszczony w roztworze NaCL o stężeniu wyższym niż stężenie soli w jego wnętrzu. W odpowiedzi uwzględnij różnicę w budowie komórki roślinnej i zwierzęcej”. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

2. Nauczyciel zadaje pytanie w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Jakie znaczenie ma zjawisko plazmolizy w funkcjonowaniu roślin?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Wirtualne Laboratorium (WL‑S)” do podsumowania lekcji.