Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Jedyne takie dwudziestolecie… – kultura polska okresu międzywojennego (podsumowanie)

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• określa na podstawie tekstu, na jakie zmiany kultury po I wojnie światowej zwracają uwagę autorzy tekstu;

• bierze udział w dyskusji na temat priorytetów i nadziei Polaków w kwestii kultury po odzyskaniu przez Polskę niepodleglości;

• wymienia zadania literatury przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości
  i po tym fakcie;

• omawia sposób postrzegania powinności poety i poezji przez artystów dwudziestolecia;

• wskazuje postulaty dotyczące sposobu funkcjonowania kultury w odrodzonym
  po latach niewoli państwie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• fiszki.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel odczytuje fragment tekstu.
   Doświadczenia Wielkiej Wojny wywarły ogromny wpływ na przemiany w kulturze i sztuce. Kierunki artystyczne, powstające pod wpływem tragedii konfliktu zbrojnego, przesycone były pesymizmem i oddawały niepokoje społeczeństwa europejskiego. [...] pod wpływem doświadczeń na frontach I wojny światowej w wielu krajach rozwinęła się powieść pacyfistyczna [...]. W muzyce można zauważyć [...] położenie nacisku na walor brzmienia.
   [...] do rewolucyjnych zmian doszło także w tańcu. Balet rosyjski Siergieja Diagilewa odrzucił dotychczas obowiązujące, klasyczne reguły [...]. Zupełnie nowy styl pełnego ekspresji tańca wprowadziła także amerykańska tancerka Isadora Duncan.
   Od początku XX wieku nastąpił niesłychany rozwój kina.
   Źródło: Edward Czapiewski, Jakub Tyszkiewicz, Historia XX w., Warszawa 2012, s. 930.
   Prosi uczniów o krótką odpowiedź, na jakie charakterystyczne zmiany w obszarze kultury po I wojnie światowej zwracają uwagę autorzy tekstu.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z sekcjami „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Nauczyciel zapisuje na tablicy początki zdań i prosi, by uczniowie przepisali je do zeszytów i zredagowali ich zakończenia.
   - Dwudziestolecie międzywojenne to epoka...
   - Młodzi autorzy dwudziestolecia pragnęli, aby ich twórczość...
   - Po odzyskaniu niepodległości Polacy pragnęli...

2. Uczniowie na podstawie tekstu Aliny Kowalczykowej Programy i spory literackie w dwudziestoleciu 1918–1939 (sekcja „Audiobook”) podejmują dyskusję na temat: Z czym wiązały się priorytety oraz nadzieje Polaków w kwestii kultury
   po odzyskaniu przez Polskę niepodległości? Nauczyciel moderuje dyskusję,
   dba o porządek rozmowy i wspomaga uczniów, jeśli jest taka potrzeba.

3. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują polecenie 2 z sekcji „Audiobook”. Chętna osoba prezentuje odpowiedź.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przed lekcją przygotował fiszki i włożył je do woreczka. Przechodzi między ławkami i prosi uczniów o wylosowanie jednej, o głośnie przeczytanie zapisanego sformułowania i opracowanie wylosowanego zagadnienia. Uczniowie, którzy wylosowali fiszkę, dobierają sobie do zespołu koleżanki i kolegów. Razem przygotowują krótką wypowiedź i prezentują ją na forum klasy.
   Na kolejnych fiszkach nauczyciel zapisał:
   - Zadania literatury przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości i po tym fakcie.
   - Sposób postrzegania powinności poety i poezji przez artystów dwudziestolecia.
   - Postulaty dotyczące sposobu funkcjonowania kultury w odrodzonym po latach niewoli państwie.

Praca domowa:

1. Która wizja powinności literatury jest bliższa współczesnemu człowiekowi – romantyczna czy wywodząca się z dwudziestolecia międzywojennego? Uzasadnij swoją odpowiedź, formułując dwa argumenty.

Materiały pomocnicze:

• Andrzej Zawada, Dwudziestolecie literackie, Wrocław 1998.

• Alina Kowalczykowa, Programy i spory literackie w dwudziestoleciu 1918–1939, Warszawa 1981.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.