Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: System stalinowski w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej;

15) przedstawia niedemokratyczny charakter polskich rozwiązań polityczno‑ustrojowych z okresu tzw. Polski Ludowej (monizm, kierownicza rola gremiów decyzyjnych PZPR, system fikcji ustrojowych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje system polityczny budowany w Polsce w latach 1947–1956;

• analizuje najważniejsze dokumenty kształtujące system polityczne w PRL;

• ocenia wpływ Józefa Stalina na kształt systemu politycznego w Polsce;

• wskazuje na rolę Rosjan w polskich władzach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Burza mózgów. Uczniowie przypominają definicję totalitaryzmu.

3. Praca w parach. Korzystając z zasobów internetowych, pary przypominają sobie pytania i wyniki referendum z 1946 r. oraz wyniki wyborów parlamentarnych z 1947 r. Na ich podstawie dyskutują na temat okoliczności kształtowania się władz PRL.

Faza realizacyjna

1. Praca w grupach z materiałem źródłowym. Zespoły analizują tekst Małej konstytucji z 1947 r. Uczniowie powinni odnieść się do Konstytucji marcowej i wskazać zmiany, jakie zostały wprowadzone w kompetencjach poszczególnych organów władzy. Po przeanalizowaniu tekstu wnioski zostają przedstawione na forum i wypisane na tablicy.

2. Uczniowie zmieniają losowo zespoły i analizują fragmenty konstytucji z 1952 r. pod kątem zmian w strukturze władz, które wprowadziła. Zadaniem zespołów jest scharakteryzowanie systemu politycznego bazującego na zasadzie jednolitości władzy państwowej. Na tablicy powinna znaleźć się przygotowana przez uczniów mapa myśli, która przedstawia zmiany w systemie politycznym PRL.

Faza podsumowująca

1. Praca z audiobookiem. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie wykonują dołączone do niego ćwiczenie 1 i przedstawiają swoje odpowiedzi na forum. Następnie oceniają wpływ Józefa Stalina i jego współpracowników na kształt systemu politycznego PRL. Wybrana/chętna osoba podsumowuje wypowiedzi reszty klasy.

2. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Praca domowa:

Napisz krótkie wypracowanie na temat: „Scharakteryzuj system jednolitości władzy państwowej na przykładzie konstytucji z 1952 r.”.

Materiały pomocnicze:

• Andrzej Garlicki, Stalinizm, Warszawa 1993.

• Krystyna Kersten, Polacy, Żydzi, komunizm: Anatomia półprawd, 1939‑68, Londyn 1992.

• Krystyna Kersten, Między wyzwoleniem a zniewoleniem: Polska 1944‑1956, Warszawa 1993.

• Teresa Torańska, Oni, Warszawa 1997.

• Dariusz Jarosz, Różne oblicza PRL, tygodnikprzeglad.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Audiobook może być wykorzystany do stworzenia przez uczniów własnej prezentacji dotyczącej kultu jednostki.