Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: W jaki sposób na organizm człowieka oddziałują różne substancje zawarte w produktach spożywczych?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej, napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki.

Zakres rozszerzony

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej, napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie dodatku do żywności;

• wymienia i opisuje funkcje, jakie pełnią składniki odżywcze w organizmie ludzkim;

• opisuje działanie wybranych dodatków żywności względem organizmu człowieka;

• ocenia i uzasadnia, czy dodatki do żywności są potrzebne w produktach spożywczych.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• prezentacja multimedialna;

• analiza materiału źródłowego;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film edukacyjny;

• okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: Czy zgadzacie się z opinią „jesteś tym co jesz”? Czy sprawdzacie skład produktów spożywczych na etykietach robiąc zakupy? Jak sądzicie, ile przeciętny Polak spożywa rocznie dodatków do żywności?

2. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Burza mózgów na temat oddziaływania substancji zawartych w produktach spożywczych na organizm człowieka.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na sześć grup. Każda z grup otrzymuje dwie etykiety wybranych produktów spożywczych. Ich zadaniem jest przeanalizowanie składu i zawartości składników zawartych w produkcie, a także odpowiedź na pytania:

• Czym jest Wskazane Dzienne Spożycie tzw. GDA?

• Jakie jest wskazane dzienne spożycie jednego z produktów, którego etykietę analizujecie?

• Jakie dodatki żywności dodano do produktu wg analizowanych ankiet? Jaką rolę one pełnią? Czy są one konieczne w tym produkcie?

• Uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł informacji. Po upływie ustalonego czasu, prezentują swoje rozwiązania na forum klasy.

2. Drugim zadaniem każdej z grup jest przygotowanie prezentacji multimedialnej, przedstawiającej wpływ trzech wybranych dodatków żywności na organizm człowieka. Uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł informacji. Nauczyciel omawia kryteria oceny prezentacji (patrz materiały pomocnicze). Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy na forum klasy.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny prezentujący zestawienie substancji psychoaktywnych, ich charakterystykę, skutki stosowania - mapa ma przedstawić stan faktyczny i zniechęcać do sięgania po te środki.

4. Okienko informacyjne - forma indywidualnej twórczej notatki do treści filmu. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

5. Uczniowie w parach sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Przykładowe pytanie skierowane do uczniów:

• Omów funkcje podstawowych składników odżywczych.

• Czym są dodatki do żywności?

• Jakie znasz dodatki do żywności?

• W jaki sposób substancje zawarte w produktach spożywczych oddziałują na organizm człowieka?

2. Jako podsumowanie nauczyciel zadaje uczniom pytania

• Przypomniałem/łam sobie, że ...

• Czego dziś się nauczyłem/łam ...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

• Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

• Wyszukanie informacji na temat działania dwóch (wybranych przez siebie) substancji zawartych w produktach spożywczych (nie omawianych na lekcji, które uczeń często spożywa w życiu codziennym) na organizm człowieka.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego oraz przez uczniów nieobecnych  na lekcji celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Omów funkcje podstawowych składników odżywczych.

• Czym są dodatki do żywności?

• Jakie znasz dodatki do żywności?

• W jaki sposób substancje zawarte w produktach spożywczych oddziałują na organizm człowieka?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• etykiety produktów spożywczych.

3. Kryteria oceny prezentacji:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu);

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa);

• konkretność (zdania krótkie - równoważnikowe, hasła);

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów);

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk);

• prezentacja każdej z grup powinna mieć max. pięć slajdów;

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – 1,5 min.).