Autor: Anna Juwan

Temat: Konstruowanie kluczy do oznaczania organizmów

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz zasadę konstruowania i posługiwania się kluczem dychotomicznym do oznaczania organizmów.

• Samodzielnie skonstruujesz klucz dychotomiczny do oznaczania określonych organizmów na podstawie podanych cech.

• Wskażesz wady i zalety klucza dychotomicznego jako fenetycznej metody oznaczania organizmów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Konstruowanie kluczy do oznaczania organizmów”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 (w którym mają za zadanie uzupełnić tekst dotyczący kluczy do oznaczania organizmów) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Uczniowie przypominają wiadomości z poprzedniej lekcji, odpowiadając na pytania zadane przez nauczyciela:
   – Jaka jest różnica między kluczem dychotomicznym i politomicznym?
   – Jakie znacie przykłady kluczy dychotomicznych?
   – Jakie są zasady ich działania?
   Prowadzący zajęcia informuje uczniów, że na dzisiejszej lekcji będą samodzielnie konstruować klucze do oznaczania organizmów.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Uczniowie, pracując w parach, za pomocą symulacji interaktywnej budują dychotomiczny klucz numeryczny do oznaczania gatunków owadów z rzędu motyli (polecenie nr 1) oraz gatunków drzew z rodziny mydleńcowatych (polecenie nr 2). Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Wybrane zespoły przedstawiają swoje rozwiązania na forum klasy.

2. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 6, w którym mają za zadanie uzupełnić schemat, przeciągając w odpowiednie miejsca podane propozycje pytań, które mogą zostać użyte w kluczu dychotomicznym do odróżnienia od siebie organizmów. Następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Wybrane osoby przedstawiają swoją odpowiedź na forum klasy.

3. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie interaktywne nr 7, w którym mają za zadanie zaproponować przynajmniej trzy pytania, które mogą zostać użyte w kluczu dychotomicznym do odróżnienia od siebie organizmów widocznych na przedstawionych ilustracjach. Następnie porównują swoje odpowiedzi z inną parą. Wybrane osoby przedstawiają swoją odpowiedź na forum klasy.

4. Nauczyciel przedstawia uczniom nazwy rodzajowe kilku organizmów, np. z rzędu parzystokopytnych i trzech podrzędów (świniokształtne – dzik, przeżuwacze – jeleń, wielbłądokształtne – wielbłąd). Następnie prosi uczniów, aby w parach, korzystając z internetu, sporządzili klucz dychotomiczny pozwalający na zaklasyfikowanie podanych zwierząt. Po upływie określonego czasu chętne lub wybrane pary przedstawiają swoje propozycje klucza.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 4 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel zadaje pytanie w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Jakie są wady i zalety klucza dychotomicznego jako fenetycznej metody oznaczania organizmów?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 3 oraz 5 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna” do podsumowania lekcji.