Dla nauczyciela
Autor: Bartosz Krzymiński
Przedmiot: historia
Temat: Chiny, czyli Państwo Środka
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie,
Cele operacyjne:
Uczeń:
określa okoliczności powstania cywilizacji chińskiej.
opisuje proces ekspansji terytorialnej państwa chińskiego.
charakteryzuje zasady rządzące systemem konfucjańskim.
Strategie nauczania:
konstruktywizm,
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
pogadanka,
dyskusja dydaktyczna.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputer;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
projektor.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treścią e‑materiału (sekcja „Przeczytaj”).
Faza wstępna
Nauczyciel wyświetla na projektorze mapę świata, a potem prosi uczniów o wskazanie na niej poznanych dotąd cywilizacji (będą to najprawdopodobniej: Mezopotamia, Egipt i dolina Indusu).
Następnie nauczyciel wskazuje na doliny rzek Huang He oraz Jangcy i określa temat zajęć: Starożytne Chiny, czwarta z pierwszych cywilizacji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel wyświetla na projektorze mapy Chin z różnych epok: dynastii Shang, okresu Walczących Królestw oraz dynastii Han bez ich nazywania. Prosi uczniów o nadanie mapom tytułów (tj. przyporządkowanie właściwego okresu do danej mapy).
Nauczyciel dzieli klasę na trzy lub sześć grup (w zależności od liczebności klasy) i prosi, aby na podstawie mapy i wiedzy własnej opracowali krótki opis danej epoki w dziejach Chin. Następnie uczniowie prezentują „swoje” epoki w kolejności chronologicznej: dynastia Shang, okres Walczących Królestw (Zhou) oraz wczesne cesarstwo.
Później uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie 4 z bloku ćwiczeń interaktywnych. Następnie chętny uczeń prezentuje przed klasą swoją odpowiedź. Jest to wprowadzenie do następnego etapu lekcji, czyli omówienia ustroju społecznego Chin epoki cesarstwa.
Nauczyciel rozpoczyna od stwierdzenia, że struktury społeczne utworzone w czasach rządów dynastii Han w swych zrębach przetrwały aż do XIX w. Następnie prosi uczniów o wskazanie na charakterystyczne cechy ustroju społecznego cesarskich Chin. Chodzi tu o zaznaczenie dwóch kwestii: 1) quasi‑boskiego statusu cesarza oraz 2) wyjątkowej pozycji warstwy wykształconych urzędników (z uwzględnieniem faktu, że był to stan otwarty na osoby ze wszystkich warstw społecznych).
Następnie nauczyciel prezentuje uczniom film edukacyjny i poleca im wykonać polecenie 2. Wybrany uczeń prezentuje odpowiedź, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.
W kolejnym kroku prowadzący poleca uczniom, aby w parach wykonali ćwiczenie 8 z bloku ćwiczeń interaktywnych. Udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca
Nauczyciel pyta uczniów, czy potrafią wyjaśnić, dlaczego spośród trzech wymienionych systemów religijno‑filozoficznych to właśnie konfucjanizm najlepiej nadawał się na oficjalną doktrynę cesarstwa chińskiego. Chodzi tu o wskazanie przez uczniów, że w jakimś sensie zatwierdzał on istniejący ustrój społeczny, zachęcając równocześnie do wypełniania obowiązków wynikających z zajmowania konkretnego miejsca w drabinie społecznej.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.
Praca domowa:
Polecenie nr 2 z sekcji Film edukacyjny.
Materiały pomocnicze:
Granet M., Cywilizacja chińska, Warszawa 1973.
Rodziński W., Historia Chin, Wrocław 1974.
Oxford. Wielka Historia Świata. Tom IV: Cywilizacje Bliskiego Wschodu: Arabia‑Cypr, Cywilizacje Azji: Chiny‑Korea, Warszawa 2005.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film może zostać wykorzystany jako materiał wyjściowy w lekcji powtórzeniowej.