Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Połączenia międzykomórkowe w tkankach zwierzęcych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz typy połączeń międzykomórkowych, które występują w organizmach zwierzęcych.

• Omówisz funkcje połączeń międzykomórkowych występujących w tkankach zwierzęcych.

• Wskażesz przykładowe miejsca lokalizacji połączeń międzykomórkowych.

• Wyjaśnisz, w jakim celu powstały połączenia międzykomórkowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna;

• analiza animacji.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru A1 i flamastry.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Połączenia międzykomórkowe w tkankach zwierzęcych”. Uczniowie zapoznają się z treściami zawartymi w sekcji „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 typu prawda/fałsz z sekcji „Sprawdź się”.

2. Uczniowie pozyskują samodzielnie dodatkowe informacje dotyczące tematu lekcji.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniając ich wypowiedzi.

2. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje im arkusze papieru A1 oraz flamastry. Omawia zasady tworzenia mapy myśli: uczniowie mają na podstawie e‑materiału w graficzny sposób uporządkować oraz zapisać informacje dotyczące typów połączeń międzykomórkowych. Nauczyciel kontroluje pracę grup, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości uczniów. Po upływie wyznaczonego czasu chętne osoby prezentują mapy myśli wykonane przez swoją grupę.

3. Praca z animacją pt. „Połączenia międzykomórkowe w tkankach zwierzęcych”. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium, z którym uczniowie mieli się zapoznać w ramach przygotowania do zajęć. Jeśli to konieczne, odtwarza je ponownie. Następnie uczniowie odczytują polecenie nr 1 („Wyjaśnij, w jakim celu powstały różne typy połączeń międzykomórkowych”) oraz polecenie nr 2 („Opisz budowę połączeń zwierających i szczelinowych”) i opracowują je w parach. Po wykonanej pracy dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 7 (polegające na określeniu wpływu utraty szczelności połączeń zamykających na pęcherzowe choroby skóry) oraz nr 8 (polegające na określeniu, jaki typ poznanych połączeń międzykomórkowych wykazuje najwięcej podobieństw do nanorurek)w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 4- lub 5‑osobowe zespoły. Każdy zespół wyłania swojego lidera i wspólnie układa 10 pytań związanych z tematem lekcji. Pytania powinny być tak ułożone, żeby przeciwnicy mogli na nie odpowiedzieć jednym wyrazem.
   Nauczyciel inicjuje grę, zadając wszystkim grupom własne pytanie. Grupa, której lider zgłosi się pierwszy i odpowie poprawnie, rozpoczyna rywalizację. Nauczyciel nadaje kolejne numery pozostałym grupom, a następnie zapisuje je na tablicy.
   Lider grupy nr 1 zadaje pytanie wybranemu członkowi drużyny nr 2. Jeśli osoba ta poprawnie odpowie na pytanie, jej zespół zdobywa punkt, a ona sama zadaje pytanie wskazanemu przez nią członkowi grupy nr 3. Jeśli jednak członek grupy nr 2 nie potrafi udzielić poprawnej odpowiedzi, lider grupy nr 1 sam odpowiada na zadane przez siebie pytanie, a jego drużyna otrzymuje punkt. Następnie zadaje pytanie członkowi grupy nr 3 itd. Gra kończy się po zadaniu 10 pytań, a wygrywa grupa, która uzyska najwięcej punktów. Nauczyciel nadaje kolejne numery pozostałym grupom, a następnie zapisuje je na tablicy.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

• Animację można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.