Dla nauczyciela
Autor: Piotr Mazur
Przedmiot: filozofia
Temat: Czy jest możliwa wiedza o wszystkich rzeczach? Pojęcie arché
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Rozpoznasz warunki tworzenia wiedzy ogólnej.
Wyjaśnisz pochodzenie i treść pojęcia arché.
Porównasz różne interpretacje pojęcia arché.
Ocenisz znaczenie koncepcji arché dla wybranych wątków filozofii.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;
identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa kierowana;
analiza i interpretacja tekstów;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
mapa myśli;
lego logos.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
klocki lego różnych kształtów.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji oraz wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Rozmowa kierowana. Nauczyciel pyta uczniów, co mogliby uznać za praprzyczynę wszystkich bytów, zasadę rządzącą światem. Omówienie propozycji uczniów.
Faza realizacyjna
Praca z treścią e‑materiału metodą lego logos. Uczniowie zapoznają się z treścią tekstu w sekcji „Przeczytaj”. Następnie, w zależności od liczebności klasy, w 2‑4-osobowych grupach układają konstrukcje z klocków lego, odzwierciedlające budowę i znaczenie przeczytanego tekstu. Następnie każda grupa prezentuje swoją konstrukcję, przedstawiając jednocześnie sposób odczytania tekstu. Porównanie konstrukcji i omówienie interpretacji uczniów. Wyłonienie pytań i udzielenie odpowiedzi.
Praca z zestawem ćwiczeń. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”. Preferowane zadania do wykonania na lekcji: 1‑6.
Praca z multimedium. Uczniowie dokonują podsumowania wiedzy, wykorzystując mechanizm mapy myśli w multimedium.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie podsumowujące, odwołując się do tematu lekcji: Czy jest możliwa wiedza o wszystkich rzeczach?
Lekcję podsumowuje chętny uczeń oraz nauczyciel.
Praca domowa
(do wyboru)
Ćwiczenia 7 i 8 w e‑materiale.
Polecenie 2 w sekcji „Mapa myśli”.
Materiały pomocnicze:
Wit Jaworski, W kręgu przedsokratyków: Anaksymander, Heraklit, Ksenofanes, Parmenides, Empedokles, Anaksagoras, Kraków 1992.
Bogdan Kupis, Presokratycy: Anaksymander, Anaksymenes, w: „Meander” 2001, nr 3/4, s. 231‑237.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać mechanizm mapy myśli do podsumowania lekcji.