Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Polska w okresie rządów Władysława Gomułki

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

16) przedstawia – na wybranych przykładach – różne modele demokratyzacji; rozważa, na ile polska demokratyzacja przełomu lat 80. i 90. XX w. miała charakter reformy, a na ile – rewolucji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje frakcje polityczne w PZPR;

• ocenia wpływ Związku Sowieckiego na sytuację wewnętrzną w Polsce;

• wskazuje grupy opozycyjne wobec władz;

• analizuje reakcję władz na próby oporu wobec ich polityki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego;

• metoda kuli śniegowej;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Oglądanie fragmentu Polskiej Kroniki Filmowej przedstawiającego wiec na placu Defilad 24 października 1956 r. (dostępny w zasobach internetowych).

3. Uczniowie, wykorzystując burzę mózgów, wypisują na tablicy wewnętrzne i międzynarodowe przyczyny zmiany na szczytach władzy w Polsce.

Faza realizacyjna

1. Podział na cztery grupy. Pierwsza z nich analizuje przemówienie Władysława Gomułki z 1956 r., druga list intelektualistów z 1964 r., trzecia tekst listu polskich biskupów do biskupów niemieckich, czwarta przemówienie Gomułki z marca 1968 r.

2. Wykorzystując mapę myśli, uczniowie tworzą na tablicy notatkę, w której powinny znaleźć się obietnice z 1956 r., obszary konfliktu władzy ze społeczeństwem oraz decyzje Gomułki z marca 1968 r. i ich uzasadnienie.

3. Dyskusja, w czasie której uczniowie oceniają poziom realizacji obietnic z uwzględnieniem okoliczności zewnętrznych. Na zakończenie chętne osoby formułują wnioski.

4. Linia chronologiczna. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie w parach wykonują ćwiczenie 1 dołączone do linii. Łączą się w czwórki, porównują swoje odpowiedzi i uzupełniają je. Następnie uczniowie łączą się w coraz liczniejsze grupy, weryfikują swoje odpowiedzi, aż powstanie ogólnoklasowa lista wydarzeń.

Faza podsumowująca

1. Na podstawie przygotowanej mapy myśli uczniowie oceniają samodzielność władz Rzeczpospolitej Ludowej. Odwołują się do sytuacji zimnowojennej. Wybrana/chętna osoba podsumowuje wypowiedzi uczniów.

2. Praca w parach – wykonanie ćwiczeń 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Praca domowa:

Napisz notatkę, w której scharakteryzujesz przyczyny i skutki wydarzeń marcowych.

Materiały pomocnicze:

• Październik 1956, przystanekhistoria.pl.

• Wojtek Duch, Polski październik 1956, czyli odwilż gomułkowska oraz jej przyczyny i skutki, historia.org.pl.

• Jan Skórzyński, 1956 – rewolucja w pół drogi, „Zoon Politikon” 7/2016.

• IPN, Marzec 1968 okiem bezpieki – archiwalny film ze zbiorów IPN, ipn.gov.pl.

• Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Odcinek 19: Ostatnie przedstawienie „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka, 30 I 1968, youtube.com.

• IPN, Kalendarium Marca '68. Co doprowadziło do „wydarzeń marcowych”?, rmf24.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Linia chronologiczna może zostać wykorzystana podczas powtórzenia materiału przed sprawdzianem.