Tygodnik „Po prostu”

Od śmierci Stalina w bloku wschodnim zachodziły zmiany liberalizujące systemy polityczne i zwiększające swobodę obyczajową, zaprzestano terroru wobec obywateli. (…) Nastąpiło rozluźnienie cenzury, twórcom pozwolono odejść od ciasnych ram socrealistycznej estetyki. Przyszło znaczne ożywienie społeczne, zaczęły powstawać organizacje niezależne od władz. W „Po Prostu” opisywano ciemne strony rzeczywistości PRL, represje wobec środowisk niepodległościowych, zbrodnie okresu stalinowskiego, opowiadano się za demokratyzacją systemu. Na fali krytyki stalinizmu i szermując obietnicą wprowadzenia lepszego modelu socjalizmu, do władzy doszedł Władysław Gomułka. Uwolniono od trzech lat trzymanego w odosobnieniu prymasa Stefana Wyszyńskiego.

1 Źródło: Tygodnik „Po prostu”, dostępny w internecie: pamiec.pl [dostęp 29.12.2020 r.].

Antoni Dudek Milenium kontra tysiąclecie

„Rozpoczęła się w nowych warunkach walka o to, kto ma kierować narodem, kto ma sprawować rząd dusz w narodzie. Do tej walki trzeba się odpowiednio przygotować. Cała nasza praca polityczna i publicystyczna powinna brać to pod uwagę”. Te słowa padły w końcu lutego 1966 r. z ust Zenona Kliszki – sekretarza KC PZPR i najbliższego współpracownika rządzącego Polską od blisko dekady Władysława Gomułki.

2 Źródło: Antoni Dudek, Milenium kontra tysiąclecie, 4.04.2016 r., dostępny w internecie: muzhp.pl [dostęp 29.12.2020 r.].

Jakub Sikora 10 czerwca 1967 roku o godzinie 18:30 zakończyła się Wojna Sześciodniowa

Był to konflikt między koalicją państw arabskich: Egiptem (wł. Zjednoczoną Republiką Arabską), Syrią, Jordanią oraz Irakiem z Izraelem. (…) Na czele koalicji arabskiej stanął prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser, propagator idei panarabizmu pod wodzą Egiptu. Był to wojskowy doskonale posługujący się antyizraelską retoryką – militarne wsparcie Francji (później USA) dla Izraela było przedstawiane jako przejaw polityki imperialnej. Tajemnicą poliszynela było wsparcie udzielane państwom arabskim przez ZSRR.

3 Źródło: Jakub Sikora, 10 czerwca 1967 roku o godzinie 18:30 zakończyła się Wojna Sześciodniowa, 10.06.2018 r., dostępny w internecie: historykon.pl [dostęp 29.12.2020 r.].

Trzydziestu czterech w obronie kultury polskiej

W odpowiedzi partia, w ramach „kary”, zmniejszyła nakład „Tygodnika Powszechnego” z 40 do 30 tys. i wydała zakaz wymieniania nazwisk sygnatariuszy w radiu i telewizji, 14 pisarzy ukarano zakazem publikowania, wielu innym odmówiono wydania paszportu. Zaangażowanie RWE w propagowanie dokumentu dało władzy pretekst do piętnowania jego sygnatariuszy jako „ideowych targowiczan dostarczających żeru zagranicznym propagandzistom”. Dziesięciu uczonych przekonano, by wysłali do „Timesa” list z ubolewaniem, że ich nazwiska wykorzystano do antypolskiej kampanii. Jednocześnie przygotowywany był „kontrlist” potępiający „List 34”. W maju figurowało pod nim już 600 podpisów, m.in. prezesa Związku Literatów Polskich Jarosława Iwaszkiewicza.

Najsurowsze represje spotkały 72‑letniego Melchiora Wańkowicza. Za wysłanie do mieszkającej w Waszyngtonie córki – Marty Erdman, prywatnego listu z opisem „Listu 34”, którego fragmenty zostały następnie odczytane w Radiu Wolna Europa, został on 5 października 1964 r. aresztowany, a 11 listopada skazany na trzy lata więzienia. Władze komunistyczne, chcąc uniknąć kompromitacji, wycofały się z wykonania wyroku, zawieszając jego wykonanie.

4 Źródło: Trzydziestu czterech w obronie kultury polskiej, 14.03.2021 r., dostępny w internecie: polskieradio.pl [dostęp 19.03.2021 r.].

Marzec 68

Interpelacja Koła Poselskiego Znak

W obronie represjonowanych studentów 11 marca wystąpiło pięciu członków Koła Poselskiego Znak: Konstanty Łubieński, Tadeusz Mazowiecki, Stanisław Stomma, Janusz Zabłocki i Jerzy Zawieyski.

W interpelacji skierowanej do rządu zwracali oni uwagę na brutalność milicji i ORMO oraz pytali, „co zamierza uczynić Rząd, aby merytorycznie odpowiedzieć młodzieży na postawione przez nią palące pytania, które nurtują także szeroką opinię społeczną, a dotyczą demokratycznych swobód obywatelskich i polityki kulturalnej Rządu?”.

5 Źródło: Marzec 68, 7.03.2018 r., dostępny w internecie: dzieje.pl [dostęp 19.03.2021 r.].