Linia chronologiczna prezentująca wydarzenia w Polsce i na świecie w latach 1967 – 1970. 5.5.1967 - 10.5.1967 Działania na froncie jordańskim 5–7.06.1967 r. Zdjęcie przedstawia anglojęzyczną mapę ukazującą Izrael. Opis legendy mapy Israel. The six day war, The Jordan Salient, 5-7 June 1967. Na mapie zaznaczone są strzałki z północy (z miasta Afula) na południe (do miasta Noblus) i z południa (z Ben-Ari) na północ (do Noblus) oraz na wschód, w kierunku Domio i Jericho. Wojna sześciodniowa Wybuchł kolejny konflikt izraelsko-arabski. Został on spowodowany inicjatywą Izraela dotycząca doprowadzania wody z Jeziora Tyberiadzkiego do pustyni Negew. To zaniepokoiło Syrię, ponieważ działania prowadzone były również w strefie zdemilitaryzowanej. Syria wezwała państwa arabskie do wypowiedzenia wojny państwu żydowskiemu. 5 czerwca rano izraelskie samoloty myśliwsko‑bombowe zniszczyły lotniska w Egipcie, a po południu – w Syrii, Jordanii i Iraku. W wyniku wojny sześciodniowej Izrael zajął również całą Jerozolimę, ze wzgórzem świątynnym włącznie. Dzięki mediacji ONZ działania zbrojne zakończyły się 10 czerwca. Izrael zatrzymał półwysep Synaj, Zachodni Brzeg Jordanu, Strefę Gazy i Wzgórza Golan.. 12.6.1967 Zerwanie stosunków dyplomatycznych Polska–Izrael Władze polskie zdecydowały się na ten krok pod wpływem jednoznacznych zaleceń ZSRS. 19.6.1967 Przemówienie Władysława Gomułki podczas VI Kongresu Związków Zawodowych w Sali Kongresowej w Pałacu Kultury i Nauki. Warszawa, 19.06.1967. Zdjęcie przedstawia przemawiającego przy mównicy Władysława Gomułkę. Mężczyzna ubrany jest w garnitur. Za jego plecami znajdują się zasiadający w dwurzędowej ławie mężczyźni i kobiety. „Piąta kolumna” Władysław Gomułka wygłosił przemówienie na VI Kongresie Związków Zawodowych. Towarzysz „Wiesław” określił polskich Żydów mianem „piątej kolumny”: „Pragnę oświadczyć, co następuje: nie czyniliśmy przeszkód obywatelom polskim narodowości żydowskiej w przeniesieniu się do Izraela, jeżeli tego pragnęli. (…) Nie chcemy piątej kolumny w Polsce. Niech ci, którzy odczuwają, że słowa te są skierowane pod ich adresem – niezależnie od ich narodowości – wyciągną z nich właściwe dla siebie wnioski”. W kolejnych miesiącach rozpoczęła się antysemicka czystka, która objęła początkowo wojsko, aparat bezpieczeństwa i członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Później, w wyniku nagonki antysemickiej, nastąpiły masowe wyjazdy z Polski osób pochodzenia żydowskiego.. 25.11.1967 Gustaw Holoubek na scenie Teatru Narodowego w spektaklu „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka, 1967 r. Zdjęcie przedstawia scenę teatralną. Znajduje się na niej dojrzały mężczyzna. Jest pochylony, wyciąga przed siebie prawą rękę. Jest otoczony postaciami w maskach. Premiera „Dziadów” Na scenie Teatru Narodowego w Warszawie odbyła się premiera „Dziadów” Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka. W rolę Konrada wcielił się Gustaw Holoubek. Premierę przygotowano dla uczczenia 50. rocznicy rewolucji październikowej. 5.1.1968 Alexander Dubček Zdjęcie przedstawia twarz dojrzałego mężczyzny. Jest ona owalna. Mężczyzna ma wysokie czoło, duży nos, szeroko się uśmiecha. Praska Wiosna W Pradze nowym I sekretarzem Komunistycznej Partii Czechosłowacji został Alexander Dubček i rozpoczęła się Praska Wiosna – próba reformy systemu i budowy „socjalizmu z ludzką twarzą”. Fakt ten wzbudził ogromne nadzieje także wśród Polaków. Kilka tygodni później powstało hasło: „Cała Polska czeka na swego Dubčeka”. 16.1.1968 Manifestacja pod pomnikiem Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, 1968 r. Zdjęcie przedstawia dużą grupę ludzi stojących w pobliżu pomnika Adama Mickiewicza. Ludzie ubrani są w ciepłe płaszcze, mają czapki na głowach. Zdjęcie „Dziadów” z afisza Pod wpływem nacisków władz podjęto decyzję o zdjęciu spektaklu z afisza. Inscenizacji zarzucano antysowiecki wydźwięk. 30 stycznia odbyło się ostatnie przedstawienie „Dziadów” z udziałem publiczności. Po spektaklu były długie owacje i padały okrzyki: „Precz z cenzurą!”. Ponad 200 osób przeszło pod pomnik Adama Mickiewicza z transparentami: „Chcemy prawdy Mickiewicza!” i „Żądamy dalszych przedstawień!”. Po zakończeniu manifestacji milicja zatrzymała 35 osób. 29.2.1968 Rezolucja podjęta na zebraniu warszawskiego oddziału ZLP Zdjęcie przedstawia kartkę papieru zawierającą rezolucję. Treść: Rezolucja uchwalona dnia 29 lutego 1968 roku na Walnym Nadzwyczajnym Zebraniu Oddziału Warszawskiego Związku Literatów 221 przeciw 124 (Autorem tekstu jest Andrzej Kijowski). Pisarzy polscy zgromadzeni dnia 29 lutego 1968 roku na Walnym Nadzwyczajnym Zebraniu Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich, poruszeni zakazem dalszych przedstawień Dziadów Mickiewicza na scenie Teatru Narodowego, stwierdzają: 1. Od dłuższego czasu mnożą się i nasilają ingerencje władz sprawujących zwierzchnictwo nad działalnością kulturalną i twórczością artystyczną. Ingerencje dotyczą nie tylko treści utworu lecz także ich rozpowszechniania i odbioru przez opinię. 2. System cenzury oraz kierowania działalnością kulturalną i artystyczną jest arbitralny i niejawne, nieokreślone są w nim kompetencje poszczególnych władz ani sposób odwoływania się od ich decyzji. 3. Ten stan rzeczy zagraża kulturze narodowej, hamuje jej rozwój, odbiera jej autentyczny charakter i skazuje na postępujące wyjałowienie. Zakaz, który dotknął Dziady, jest szczególnie jaskrawym przykładem. 4. Postulaty pisarzy, przedstawione w formie uchwał i memoriałów przez władze ZLP oraz czołowych reprezentantów środowiska pisarskiego, nie zostały dotąd uwzględnione. Powodowani troską obywatele wzywamy władze PRL do przywrócenia, zgodnie z naszą wielowiekową tradycją tolerancji i swobody twórczej. 5. Domagamy się przywrócenia Dziadów Mickiewicza w inscenizacji Kazimierza Dejmka, których usunięcie wywołało zrozumiałe rozgoryczenie mieszkańców stolicy. „Dyktatura ciemniaków” Odbyło się nadzwyczajne zebranie oddziału warszawskiego Związku Literatów Polskich. Po burzliwej dyskusji, w której Stefan Kisielewski określił władze mianem „dyktatury ciemniaków”, przyjęto rezolucję. Pisarze domagali się wznowienia „Dziadów” i protestowali przeciwko działaniom władz „zagrażającym kulturze narodowej”. 4.3.1968 Henryk Szlajfer, Adam Michnik. Ilustracja przedstawia zdjęcie dwóch mężczyzn. Po lewej stronie znajduje się Adam Michnik, To młody mężczyzna o pełnej twarzy i szerokim nosie. Ma głęboko osadzone oczy i krótkie, proste włosy. Lekko się uśmiecha, Po prawej stronie znajduje się Henryk Szlajfer. To dojrzały mężczyzna o owalnej twarzy, ciemnych, prostych włosach. Mężczyzna ma założone duże okulary w grubej oprawie. Wyrzuceni z uczelni Po protestach władze podjęły decyzję o relegowaniu z Uniwersytetu Warszawskiego Adama Michnika i Henryka Szlajfera. 8.3.1968 Demonstranci przy bramie głównej Uniwersytetu Warszawskiego Zdjęcie przedstawia tłum ludzi znajdujący się w pobliżu głównej bramy wejściowej na Uniwersytet Warszawski. Lucie ubrani są w zimowe płaszcze, na głowach mają czapki. Wiec na Uniwersytecie Warszawskim Protestujący domagali się zaprzestania represji ze strony władz i żądali przestrzegania Konstytucji PRL. Po zakończeniu wiecu nastąpiła interwencja „aktywu robotniczego”, oddziałów ORMO i ZOMO. Starcia przeniosły się na ulice Warszawy. Wielu demonstrantów zostało brutalnie pobitych, a 45 osób zatrzymano. 9.3.1968 - 23.3.1968 Uczestnicy manifestacji studenckiej w Gliwicach Zdjęcie przedstawia tłum ludzi idący ulicą. Lucie ubrani są w zimowe płaszcze, na głowach mają czapki. W tle budynki z podcieniami. Fala protestów Informacje o wydarzeniach na Uniwersytecie Warszawskim rozprzestrzeniły się w całym kraju. Do ośrodków akademickich wyruszyli emisariusze z Warszawy, by wspomóc organizowanie protestów. Wiece i demonstracje odbyły się między innymi w Gliwicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Częstochowie, Poznaniu, Przemyślu, Gdańsku, Lublinie, Rzeszowie, Opolu i Wrocławiu.
W ich trakcie dochodziło do starć z milicją, aresztowań, zapadły pierwsze wyroki skazujące na karę więzienia. Wykładowca matematyki na Politechnice Wrocławskiej, dr Ryszard Krasnodębski, 17 marca rozpoczął głodówkę na znak solidarności ze studentami.. 14.3.1968 Wiec poparcia dla władz w Hucie im. Lenina Zdjęcie przedstawia tłum ludzi w zimowych okryciach i czapkach na głowach. Część z osób trzyma transparenty o treści: Literaci do pióra, studenci do nauki; Niech żyje Władysław Gomułka; Niech żyje PZPR; Syjoniści do Izraela. Wiece poparcia dla władz W odpowiedzi na protesty studenckie władze partyjne organizowały na terenie całego kraju wiece, podczas których robotnicy wyrażali (nie zawsze dobrowolnie) swoją aprobatę dla działań władz. W Katowicach na wiecu przemawiał Edward Gierek, zapowiadając „pogruchotanie kości” „pogrobowcom starego ustroju, rewizjonistom, syjonistom, sługusom imperializmu”. 25.3.1968 Leszek Kołakowski Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę o szczupłej, pociągłej twarzy. Mężczyzna ma duży nos i wysokie czoło. Jego oczy są głęboko osadzone. Mężczyzna ma krótkie, proste włosy. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. Czystki wśród profesorów Zapadła decyzja o zwolnieniu grupy profesorów Uniwersytetu Warszawskiego, na czele z Leszkiem Kołakowskim. W kwietniu, po ostatnim wiecu na UW, władze uczelni rozwiązały wszystkie kierunki na Wydziale Ekonomii i Wydziale Filozofii, a także psychologię na Wydziale Pedagogiki, relegując w ten sposób 1616 osób z uczelni. 10.4.1968 - 11.4.1968 Premier Józef Cyrankiewicz Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę o okrągłej twarzy. Mężczyzna ma wysokie czoło, jest łysy. Jego oczy są małe. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. Odpowiedź premiera Cyrankiewicza na interpelację posłów Koła „Znak” W kwietniu odbyło się posiedzenie sejmu, na którym odniesiono się do interpelacji posłów Koła „Znak” złożonej miesiąc wcześniej. Posłowie w swoim wystąpieniu stanęli w obronie protestujących studentów. W swoim wystąpieniu premier Józef Cyrankiewicz powiedział m.in.:
„Nie pozwolimy się szantażować zarzutem antysemityzmu, walcząc już nie z wojującym, ale usiłującym triumfować syjonizmem i z tymi, którzy go popierają lub z nim sympatyzują. (…) Okazało się, że na naszych uczelniach jest pewna, na szczęście niewielka, ilość takich pracowników nauki, samodzielnych i pomocniczych, którzy nie tylko nie wychowują młodzieży studenckiej w socjalistycznym, patriotycznym duchu, ale ją ideologicznie deprawują, szerząc idee obce, rewizjonistyczne, nieraz trockistowskie, wrogie naszemu państwu. Mącą świadomość studentów teoriami antysocjalistycznymi, sączą nieufność czy wręcz pogardę wobec historycznych osiągnięć narodu polskiego”.. 1.5.1968 Pochód studentów we Wrocławiu Zdjęcie przedstawia tłum ludzi idący ulicą. Część z osób trzyma transparenty o treści: Żądamy uwolnienia aresztowanych studentów. Podstawą sukcesu – prawda! Protest w czasie pochodu We Wrocławiu w czasie pochodu pierwszomajowego demonstrowali studenci, domagając się m.in. zwolnienia aresztowanych kolegów. 21.8.1968 Starcia na ulicach Pragi Zdjęcie przedstawia szeroką, brukowaną ulicę. Na chodnikach wzdłuż ulicy idą protestujący ludzie. Ulicą jadą czołgi. Pierwszy z nich pali się i jest osnuty dymem. Interwencja zbrojna Układu Warszawskiego w Czechosłowacji Siły zbrojne państw Układu Warszawskiego dokonały inwazji w celu powstrzymania reform politycznych, które zapoczątkowała Praska Wiosna. Oprócz żołnierzy z ZSRS, NRD, Bułgarii i Węgier na terytorium Czechosłowacji wkroczyło też ponad 20 tysięcy żołnierzy WP. Doszło do krwawych starć z ludnością cywilną. 8.9.1968 Samospalenie Ryszard Siwca Zdjęcie przedstawia fragment trybuny na stadionie sportowym Na trybunie stoi dojrzały mężczyzna, jego ubranie płonie. Od palącego się mężczyzny uciekają ludzie. Protest Ryszarda Siwca W trakcie centralnych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie Ryszard Siwiec, były żołnierz AK i filozof, dokonał samospalenia. W ten dramatyczny sposób zaprotestował przeciwko interwencji zbrojnej w Czechosłowacji. 12.1968 - 2.1969 Procesy „komandosów” W czasie procesów przeciwko studentom uczestniczącym w protestach i innych akcjach przeciwko władzom zapadły wyroki od 1,5 do 3 lat więzienia. We wcześniejszych procesach uczestników wydarzeń marcowych wymierzano przeważnie łagodniejsze kary. Tym razem Jacek Kuroń i Karol Modzelewski otrzymali karę 3,5 roku więzienia. 7.12.1970 Uznanie granicy na Odrze i Nysie W Warszawie podpisano układ o podstawach wzajemnych stosunków między Polską a Republiką Federalną Niemiec. Dokument ten był również uznaniem przez stronę niemiecką granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej ustanowionej po II wojnie światowej. 14.12.1970 - 22.12.1970 Robotnicy niosą ciało Zbigniewa Godlewskiego, jednej z ofiar starć z milicją Zdjęcie przedstawia brukowana ulicę. Jej środkiem idzie grupa mężczyzn. Kilku z nich niesie polskie flagi. Za mężczyznami z flagami idzie sześciu mężczyzn niosących na ramionach drzwi. Na drzwiach leży ciało mężczyzny. Strajki na Wybrzeżu W grudniu rząd wprowadził znaczne podwyżki cen. Wywołało to falę protestów robotniczych.
14 grudnia pracownicy Stoczni im. Lenina w Gdańsku wyszli poza teren zakładu i skierowali się pod gmach Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Władze nie podjęły rozmów z protestującymi. Zamiast tego wysłały przeciwko demonstrantom uzbrojone oddziały milicji i wojska.
Strajki i demonstracje objęły całe Wybrzeże. Doszło do krwawych walk ulicznych, w czasie których zginęło 41 osób, ponad tysiąc odniosło ranny, a ponad tysiące zostało aresztowanych. 20.12.1970 Edward Gierek Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę w garniturze, który stoi przy mównicy i przemawia. Mężczyzna jest postawny, ma pełną twarz i krótkie, ostrzyżone na jeża włosy. Jest w okularach. Koniec rządów Władysława Gomułki W związku z wydarzeniami na Wybrzeżu 18 grudnia 1970 r. znaczna część członków Biura Politycznego PZPR opowiedziała się za politycznym rozwiązaniem konfliktu.
Na decyzję tę miała wpływ sugestia władz na Kremlu. Oznaczało to polityczną klęskę Władysława Gomułki. 20 grudnia 1970 r. na VII plenum KC PZPR złożył on swoją rezygnację z funkcji I sekretarza i członka Biura Politycznego KC. Jego następcą został Edward Gierek, cieszący się poparciem Leonida Breżniewa.