Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Filmowe interpretacje mitu arturiańskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na ten proces.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

6) rozpoznaje w utworach literackich konwencje: baśniową, oniryczną, turpistyczną, nadrealistyczną, postmodernistyczną;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

analizuje uniwersalność i ponadczasowość legendy o królu Arturze,
przedstawia różne interpretacje arturiańskiego mitu w kinematografii,
wyjaśnia, w jakim stopniu film wykorzystuje mity, a w jakim staje się środkiem ich kreowania.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

film;
mapa myśli;
ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel proponuje zainteresowanym uczniom, by przygotowali prezentację na temat adaptacji filmowych mitu arturiańskiego. Podpowiada, że częścią prezentacji mogą być fragmenty filmu Monty Python i Święty Graal oraz np. filmu Zielony rycerz (w internecie dostępny jest zwiastun i recenzje).

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel pyta, czy uczniowie znają jakieś filmowe adaptacje legend arturiańskich. Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami filmowymi i wrażeniami. Później prowadzący prosi, by swoją prezentację przedstawili przygotowani uczniowie. Następnie prowadzący pyta: jak sądzicie, z czego wynika nieprzemijalna popularność legend o królu Arturze i jego rycerzach? Uczestnicy zajęć odpowiadają swobodnie, a jedna osoba notuje w formie mapy myśli ich propozycje.

Faza realizacyjna:

Prowadzący odtwarza audiobook z e‑materiału. Prosi autorów prezentacji o przypomnienie kilku scen z filmu Monty Python i Święty Graal. Następnie uczniowie w parach wykonują polecenie 1 z sekcji „Audiobook”, przedstawiciele kilku grup prezentują odpowiedzi. Później uczniowie, w parach, przygotowują krótki wywiad z członkami grupy Latający cyrk Monty Pythona na temat pracy nad adaptacją legendy o królu Arturze. Wybrane zespoły przedstawiają efekty swojej pracy.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel mówi: przypomnijcie sobie różne adaptacje mitów arturiańskich, które omówiliśmy podczas lekcji. Jakie konwencje wykorzystują twórcy filmowi, opowiadając o królu Arturze i jego rycerzach? (Uczniowie mogą wymienić np. konwencję fantasy lub parodię, a także inne, które pojawiły się w zgromadzonych przez nich przykładach adaptacji). Czy znacie innych bohaterów legendarnych lub literackich, którzy równie często stają się bohaterami adaptacji filmowych? Z czego wynika ich popularność? Uczniowie odpowiadają swobodnie.

Praca domowa:

Napisz tekst o charakterze argumentacyjnym, w którym rozważysz problem: Czy mit o królu Arturze to historia ponadczasowa, do której będziemy powracać w nowych wersjach?

Materiały pomocnicze:

Piotr Toczyski, Jak mit jednoczy Europę? Analiza arturiańskich elementów kultury symbolicznej jako czynników spajających współczesną Europę, Warszawa 2013.
Jakub Majmurek, Marzenie ściętej głowy [recenzja „Zielonego rycerza”, „Krytyka Polityczna”, 13.08.21.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Mapa myśli